Choroba Gravesa-Basedowa - czym jest, jakie są objawy i przyczyny?

Co to jest choroba Gravesa-Basedowa?

Choroba Graves Basedowa polega na tym, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała pobudzające receptor TSH, co prowadzi do nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Skutkiem jest tyreotoksykoza, czyli stan, w którym stężenie hormonów T3 i T4 we krwi przekracza normę. W odróżnieniu od innych form nadczynności tarczycy, Graves-Basedowa ma charakter systemowy – poza samą tarczycą mogą wystąpić zmiany oczne (orbitopatia), skórne (obrzęk przedgoleniowy) i kostne (akropatia). To odróżnia ją od np. wola guzowatego toksycznego czy nadczynności polekowej, które nie dają tak szerokiego obrazu klinicznego.

Endokrynolog Standard

Endokrynolog Dziecięcy Standard

Jak przebiega i rozwija się choroba Gravesa-Basedowa?

Przebieg jest zróżnicowany – od łagodnych epizodów tyreotoksykozy po ciężkie postacie z powikłaniami. Początkowo pojawiają się objawy związane z nadmiarem hormonów – kołatania serca, potliwość, utrata masy ciała i nadpobudliwość. W kolejnych etapach choroba może ulec zaostrzeniu, prowadząc do wytrzeszczu oczu czy zmian skórnych. U części pacjentów obserwuje się okresy remisji, kiedy aktywność choroby maleje, ale bez leczenia ryzyko nawrotu jest wysokie.

Nieleczona choroba prowadzi do poważnych konsekwencji: zaburzeń rytmu serca, osteoporozy, niewydolności serca, a nawet przełomu tarczycowego. W dłuższej perspektywie pojawia się także wpływ na metabolizm – i tu warto zaakcentować temat: choroba graves basedowa a tycie. Paradoksalnie, choć choroba najczęściej powoduje chudnięcie, część pacjentów po wstępnym leczeniu lub w fazach spowolnienia metabolizmu obserwuje wzrost masy ciała. Wynika to zarówno z regulacji hormonalnej, jak i efektów ubocznych terapii.

Jakie są przyczyny choroby Gravesa-Basedowa?

Etiologia choroby jest wieloczynnikowa. Największe znaczenie mają predyspozycje genetyczne – u osób, w których rodzinie występowały choroby tarczycy Gravesa Basedowa, ryzyko zachorowania jest wyższe. Wpływają także czynniki epigenetyczne oraz środowiskowe:

• palenie tytoniu,
• nadmierna podaż jodu w diecie lub suplementach,
• przewlekły stres,
• niektóre infekcje wirusowe,
• stosowanie leków immunomodulujących.

Wszystkie te elementy mogą zaburzać równowagę układu odpornościowego, prowokując powstawanie autoprzeciwciał.
 

Endokrynolog Standard

Endokrynolog Dziecięcy Standard
 

Jakie objawy są typowe dla choroby Gravesa-Basedowa?

Obraz kliniczny jest szeroki i obejmuje różne układy organizmu. Najczęściej opisywane objawy choroby Gravesa Basedowa to:

• ze strony oczu: wytrzeszcz, obrzęk powiek, światłowstręt, podwójne widzenie, w ciężkich przypadkach – ryzyko utraty wzroku,
• ze strony układu sercowo-naczyniowego: tachykardia, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca,
• ze strony metabolicznej: nadmierne pocenie się, drżenie rąk, utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu, osłabienie mięśni,
• ze strony skóry: charakterystyczny obrzęk przedgoleniowy, rzadziej akropatia (zgrubienia kości i zmiany w paznokciach),
• ze strony psychiki: niepokój, drażliwość, bezsenność, a czasami epizody depresyjne.

Nasilenie objawów bywa bardzo różne – od łagodnych i mało dokuczliwych do ciężkich, znacząco pogarszających jakość życia.

Endokrynolog Standard

Endokrynolog Dziecięcy Standard

Kto jest najbardziej narażony na chorobę Gravesa-Basedowa?

Dane epidemiologiczne wskazują, że choroba Gravesa Basedowa występuje 4–5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Najwięcej nowych zachorowań odnotowuje się między 40. a 60. rokiem życia, choć choroba może pojawić się także u młodszych dorosłych.

Istotnym czynnikiem ryzyka są predyspozycje genetyczne, ale na rozwój wpływają także warunki środowiskowe. W badaniach porównawczych wykazano różnice między krajami – np. w Danii zapadalność była wyższa niż w Szwecji. Pokazuje to, że miejsce zamieszkania i związane z nim czynniki środowiskowe mogą mieć istotny wpływ.

Jak wygląda leczenie choroby Gravesa-Basedowa?

Podstawą jest właściwe rozpoznanie choroby Gravesa Basedowa, czyli połączenie badania klinicznego z wynikami laboratoryjnymi (TSH, FT3, FT4, przeciwciała anty-TSHR) i obrazowymi (USG tarczycy). Dopiero wtedy można dobrać odpowiednie leczenie.

Stosowane są trzy główne metody:

• leczenie farmakologiczne – leki tyreostatyczne, które hamują produkcję hormonów,
• leczenie jodem radioaktywnym – niszczy nadaktywne komórki tarczycy,
• leczenie operacyjne – całkowite lub częściowe usunięcie tarczycy.

Dodatkowo konieczne jest leczenie objawowe (np. beta-blokery w celu kontroli rytmu serca) i w razie potrzeby leczenie orbitopatii (kortykosteroidy, leczenie biologiczne, chirurgia oczna).

Wielu pacjentów pyta: czy choroba Gravesa Basedowa jest uleczalna? W sensie całkowitej eliminacji autoimmunologicznej reakcji – nie, bo choroba ma przewlekły charakter. Można jednak osiągnąć długotrwałą remisję i skutecznie kontrolować objawy. Wybór metody zależy od wieku pacjenta, stanu klinicznego i nasilenia choroby. Dlatego najlepiej skonsultować się z endokrynologiem – np. poprzez platformę med-24.com.pl, gdzie można umówić się zarówno na wizytę lekarską, jak i konsultację dietetyczną.

FAQ

Choroba Gravesa-Basedowa – czy jest groźna?
Tak, nieleczona prowadzi do poważnych powikłań sercowych, metabolicznych i okulistycznych.

Czego unikać przy chorobie Gravesa-Basedowa?
Palenia tytoniu, nadmiaru jodu w diecie i suplementach, nadmiernej ekspozycji na stres oraz leków mogących zaburzać pracę tarczycy bez kontroli lekarskiej.

Jak długo trwa leczenie choroby Gravesa-Basedowa?
Najczęściej kilka lat – zależnie od metody i reakcji organizmu. W przypadku leczenia farmakologicznego remisja może pojawić się po 1,5–2 latach, ale ryzyko nawrotu istnieje.

Czy przy chorobie Gravesa-Basedowa można pić alkohol?
Niewielkie ilości nie są przeciwwskazane, jednak nadmiar alkoholu obciąża wątrobę i może osłabiać działanie leków tyreostatycznych.

Czy choroba Graves-Basedowa jest dziedziczna?
Nie dziedziczy się jej wprost, ale występowanie choroby w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania.

Endokrynolog Standard

Endokrynolog Dziecięcy Standard