Genetyka a choroby psychiczne – czy jest się czego bać?

Czy choroby psychiczne są genetyczne?

Jeśli w Twojej rodzinie pojawiły się przypadki zaburzeń lub chorób psychicznych, na pewno zastanawiasz się, jakie zdrowotne konsekwencje mogą one mieć dla Ciebie w przyszłości. Nic w tym dziwnego – w końcu od lat naukowcy podkreślają to, że wiele z nich ma podłoże genetyczne.

Czy choroby psychiczne są genetyczne? Oczywiście nie ulega wątpliwości, że kwestia dziedziczenia odgrywa w ich rozwoju ogromną rolę. Warto jednak pamiętać o tym, że należą one do grupy schorzeń o złożonej etiologii. W praktyce oznacza to, że duży wpływ na to, czy wystąpią one u danej osoby, mają czynniki środowiskowe, które zmieniają zarówno ekspresję genów, jak i ich wzajemne oddziaływanie. 

Aby odpowiedzieć na pytanie, czy choroby psychiczne są dziedziczne, warto uświadomić sobie złożoność ludzkiego organizmu – Twój genotyp, czyli zestaw genów, i fenotyp, tj. zespół prezentowanych cech, są ze sobą ściśle powiązane. Ten pierwszy to coś, z czym się rodzisz, natomiast ten drugi powstaje w wyniku Twoich interakcji ze środowiskiem. I to właśnie tutaj leży klucz do tej medycznej zagadki – oba te elementy mają istotny wkład w przebieg chorób psychicznych.

Czy choroby psychiczne się dziedziczy, czyli krótko o czynnikach genetycznych

Poruszając temat tego, czy choroby psychiczne się dziedziczy, nie sposób nie wspomnieć o predyspozycjach genetycznych. Pociągają one za sobą zwiększoną podatność na zachorowanie na dane schorzenie. Aby można było o niej mówić, potrzebna jest jedna bądź kilka mutacji genu lub skojarzenie alleli (haplotypu). 

Obecność predyspozycji genetycznych brzmi dla wielu pacjentów przerażająco. Warto jednak mieć na uwadze, że nie stanowi to od razu wyroku. Posiadanie genotypu choroby oznacza, że istnieje wyższe ryzyko jej uaktywnienia się przy zachowaniu określonych warunków środowiskowych. 

Dane naukowe pokazują, że wiele przypadłości psychicznych ma podstawy genetyczne. Nie są one zwykle determinowane przez pojedynczy gen, a przez bardzo złożone interakcje pomiędzy nimi. Przykładem jednej z nich jest autyzm – specjaliści powiązali ponad 200 genów z występowaniem tego zaburzenia neurorozwojowego.

Z drugiej strony nie wolno bagatelizować przypadków chorób psychicznych w rodzinie – obecność schizofrenii u spokrewnionych osób zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia na nią o nawet 15 razy w porównaniu do populacji ogólnej. Natomiast zaburzenia ze spektrum autyzmu, depresja lub ADHD u obu rodziców zwiększają ich ryzyko u potomstwa aż o 40%.

Choroba psychiczna może także zostać wyzwolona przez tzw. mutacje de novo. Pojawiają się one wskutek podziału komórkowego podczas rozwoju zarodka i predysponują do danego schorzenia, nawet jeśli nikt z rodziny na nie wcześniej nie cierpiał. 

Czy choroby psychiczne dziedziczy się od pradziadków?

Z pewnością zastanawiasz się również nad tym, czy choroby psychiczne dziedziczy się od pradziadków. Biorąc pod uwagę to, co zostało już powiedziane na temat czynników genetycznych i środowiskowych, odpowiedź na to pytanie nie należy do najprostszych. Jeśli obawiasz się, że ich schorzenia mogą mieć wpływ na stan Twojego zdrowia w przyszłości, warto omówić to zagadnienie z psychiatrą. 

W tym miejscu należy podkreślić, że wiele informacji dotyczących naszych pradziadków działa na zasadzie podawanej z ust do ust historii i – niekiedy – może być zwykłą plotką, prowadzącą do podwyższonego poziomu stresu w Twoim życiu. Miej zatem na uwadze, że w tym kontekście znacznie ważniejsze są choroby występujące u Twoich rodziców oraz Twoje codzienne nawyki, w tym dieta, ilość snu i aktywności fizycznej, rodzaj pracy oraz stosowane przez Ciebie używki.

Czy istnieją wrodzone choroby psychiczne, czyli kilka słów o czynnikach środowiskowych

Wśród schorzeń psychicznych cechujących się wyższym ryzykiem dziedziczenia wymienia się m.in.:

• schizofrenię,
• depresję,
• zaburzenia ze spektrum autyzmu,
• ADHD,
• chorobę afektywną dwubiegunową,
• zaburzenia osobowości.

Czy istnieją wrodzone choroby psychiczne? Żeby udzielić pełnej odpowiedzi na to pytanie, nie wystarczy przeprowadzić analizy wpływu genetyki na ludzki organizm. Pod lupę trzeba wziąć również uwarunkowania środowiskowe. Na Twoje zdrowie oddziałują takie elementy jak:

• wiek i płeć,
• dieta,
• poziom aktywności fizycznej,
• higiena snu,
• choroby towarzyszące, 
• poziom stresu,
• traumatyczne przeżycia,
• stosowanie używek,
• nadużywanie substancji psychoaktywnych,
• narażenie na substancje toksyczne,
• poziom stresu oksydacyjnego w organizmie,
• przyjmowane leki.

Reasumując, nie można jednoznacznie stwierdzić tego, czy istnieją wrodzone choroby psychiczne, ponieważ ryzyko ich wystąpienia jest zależne zarówno od czynników genetycznych, jak i wpływu środowiska na dany organizm. 

Rola terapii w chorobach psychicznych

Skoro już wiesz, czy choroby psychiczne są genetyczne, warto dowiedzieć się również, jakie są metody ich leczenia. Mimo tego, że środowisko odgrywa ogromną rolę w ich rozwoju, w wielu przypadkach są one nieuniknione. Na szczęście postępy w dziedzinie medycyny pozwalają na wdrożenie protokołu terapeutycznego umożliwiającego powrót pacjentów do normalnego funkcjonowania. 

Psychiatria zakłada, że zaburzenia psychiczne są przypadłościami wynikającymi z przyczyn biologicznych. Można je zatem skutecznie leczyć, i tym samym znacząco poprawić codzienne samopoczucie pacjentów. Bardzo ważne jest to, aby chorzy dokładnie rozumieli mechanizm występowania swoich symptomów – dzięki temu nabiorą oni znacznie wyższej świadomości w kwestii swojego stanu zdrowia, co umożliwia im efektywniejsze radzenie sobie z potencjalnymi przeszkodami. W zależności od rodzaju schorzenia ścieżka terapeutyczna polega na połączeniu farmakoterapii z psychoterapią – ścisła współpraca pomiędzy psychiatrą a psychologiem lub psychoterapeutą jest w tym wypadku kluczem do sukcesu.

Ty lub bliska Ci osoba zmagacie się z zaburzeniami natury psychicznej? Ciągle odczuwasz niepokój, a może nie radzisz sobie z obezwładniającym Cię smutkiem? Wiedz, że nie powinieneś bagatelizować nawet niewielkiego spadku samopoczucia, w szczególności jeśli trwa on już od dłuższego czasu. Pamiętaj, że w konkretnych przypadkach psychiatra może wystawić Ci L4 online. Masz trudności z wykonywaniem codziennych obowiązków pracowniczych ze względu na kryzys psychiczny? W takim razie nie zwlekaj i pozwól sobie na powrót do pełni sił!

Wizyta od 199 zł

Psychiatra Standard

Dlaczego warto porozmawiać z psychiatrą o historii chorób psychicznych w Twojej rodzinie?

Jeśli obawiasz się, że choroba psychiczna w Twojej rodzinie może mieć w przyszłości wpływ na Twoje zdrowie, nie warto się zadręczać. W takich sytuacjach masz prawo porozmawiać z lekarzem psychiatrą, który fachowym okiem oceni czynniki genetyczne i środowiskowe, na które jesteś narażony. 

Konsultacja genetyczna służy nie tylko celom diagnostycznym – w jej trakcie zapoznasz się także z podstawowymi informacjami na temat modelu dziedziczenia danej przypadłości. Na podstawie szczegółowego wywiadu specjalista będzie w stanie ustalić, czy powinieneś poddać się dalszej diagnostyce, w tym badaniom genetycznym. Warto jednak podkreślić, że na ten moment medycyna nie dysponuje narzędziem pozwalającym na jednoznaczną ocenę ryzyka wystąpienia określonego schorzenia.

Porozmawiaj ze specjalistą bez wychodzenia z domu!

Chcesz uspokoić swoje obawy lub poznać dokładny mechanizm dotyczący tego, jak się dziedziczy choroby psychiczne? W takim razie porozmawiaj z doświadczonym psychiatrą. Co bardzo istotne, aby to zrobić, nie musisz czekać na wolny termin w placówce specjalistycznej. Wystarczy, że skorzystasz z usług oferowanych przez Med24. 

W celu umówienia się na konsultację z psychiatrą online zarejestruj się na naszej stronie – wybierz preferowaną formę kontaktu (czat w aplikacji, wideorozmowa, telefon) i dogodny dla Ciebie termin, a następnie zapłać za wizytę i gotowe. To praktyczne rozwiązanie pozwoli Ci porozmawiać o Twoim zdrowiu bez potrzeby wychodzenia z domu – w ten sposób ominiesz długie kolejki do specjalistów i nie będziesz zdany na wolne terminy. To Ty decydujesz, kiedy nasz psychiatra ma się do Ciebie odezwać!

Bibliografia:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29051054/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34705035/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2335124/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34339760/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2279201/

https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/218/original/40-42.pdf?1472646835