Choroby serca - objawy, przyczyny, leczenie

Serce to jeden z najważniejszych organów, ponieważ odpowiada za dotlenienie i odżywienie wszystkich komórek w naszym ciele. Jego wydolność jest skorelowana z naszą kondycją zarówno fizyczną, jak i umysłową. Niewydolność serca prowadzi do wielu schorzeń, które mogą doprowadzić również do śmierci. Z powodu chorób serca codziennie w Polsce umiera 500 osób, dlatego dbałość o serce jest niezmiernie ważna.

Umów e-wizytę

Spis treści:

1. Choroby serca – rodzaje
2. Przyczyny występowania nabytych chorób serca
3. Jak uniknąć chorób serca?

Choroby serca - rodzaje

Przyczyny chorób serca mogą być różne. Mogą to być wrodzone wady serca lub choroby o podłożu genetycznym a także nabyte choroby serca. Których przyczyną jest niezdrowy tryb życia lub zaniedbania związane z innymi chorobami, takimi jak nadciśnienie tętnicze, czy cukrzyca

Wrodzone wady serca oraz genetyczne choroby serca są niezależne od nas, nie mamy wpływu na  ich wystąpienie, natomiast nabyte choroby serca to w większości przypadków wynik złego trybu życia.

Nabytymi chorobami serca są:

• choroba wieńcowa, inaczej niedokrwienna choroba serca, skutkująca zawałem serca
• niewydolność serca
• kardiomiopatie
• arytmie
• niedomykalność, wypadanie lub zwężenie zastawki
• choroby osierdzia oraz wsierdzia
• infekcje mięśnia sercowego

Przyczynami występowania nabytych chorób serca są:

• nadmierna masa ciała
• nadciśnienie
• nieprawidłowy poziom cholesterolu
• wiek
• schorzenia autoimmunologiczne
• infekcje wirusowe
• cukrzyca
• stres
• palenie papierosów
• picie alkoholu
• brak aktywności fizycznej

Umów e-wizytę

Jak uniknąć chorób serca?

Podstawą profilaktyki chorób serca jest zdrowa dieta. Jakość spożywanych posiłków, ich częstotliwość, a także ilości, które spożywamy mają bezpośredni wpływ na masę naszego ciała, poziom cholesterolu oraz ciśnienie. Dlatego warto pamiętać o zbilansowanej diecie dostosowanej do potrzeb naszego organizmu. Jeżeli mamy problem z określeniem, co i w jakich ilościach powinniśmy jeść, warto jest zasięgnąć porady dietetyka.

Podstawą diety zdrowej dla serca jest spożywanie:

• warzyw i owoców, w postaci surowej i gotowanej, ale nie smażonej, przy czym należy spożywać więcej warzyw niż owoców
• produktów pełnoziarnistych: kasz, makaronów, pieczywa, brązowego ryżu, są one źródłem błonnika, który zapobiega chorobom serca
• orzechów: włoskich, pistacji oraz migdałów, ich dobroczynne działanie dla serca to przede wszystkim obniżenie poziomu złego cholesterolu, obniżenie ciśnienia w sytuacjach stresowych, redukują możliwość wystąpienia cukrzycy
• ryb morskich, które są źródłem kwasów omega-3, które chronią przed niedokrwieniem mięśnia sercowego oraz podwyższają poziom dobrego cholesterolu
• olejów roślinnych: oliwy z oliwek, oleju lnianego i rzepakowego, które są źródłem jedno i wielonasyconych kwasów tłuszczowych, mających wpływ na utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu, przeciwdziałają miażdżycy, obniżają poziom ciśnienia krwi
• nasion roślin strączkowych: fasoli, ciecierzycy, czy soi, które są źródłem białka oraz błonnika i ograniczają wchłanianie glukozy i cholesterolu
• czosnku, który zawiera niezbędne sole mineralne oraz pierwiastki; wzmacnia naczynia krwionośne i ma działanie bakteriobójcze
• chudych mięs i chudego lub półtłustego nabiału ze względu na zawartość białka oraz wapnia
• jaj, które są źródłem białka, zmniejszającego ryzyko otyłości, tym samym chorób serca, a także wapnia i wielu innych składników odżywczych

Dbając o serce należy unikać wysoko przetworzonej żywności typu fast food, jak hamburgery, pizza, frytki, czy produkty instant: sosy lub zupy.

Trzeba również ograniczyć lub wykluczyć z codziennej diety:

• tłuste mięsa, wędliny
• tłusty nabiał
• masło, słoninę, smalec
• sól i cukier
• wszelkiego rodzaju słone przekąski
• Należy bezwzględnie unikać palenia tytoniu, również palenia biernego, a także nie spożywać alkoholu.
• Koniecznością jest aktywność fizyczna. W profilaktyce chorób serca zalecany jest umiarkowany, systematyczny wysiłek fizyczny (szybki marsz, pływanie, jazda na rowerze). Aktywność fizyczna pozwala również rozładować stres, który jest czynnikiem mającym wpływ na powstawanie wielu chorób, w tym także chorób serca.
• Duże znaczenie ma również odpowiednia ilość snu, podczas którego organizm się regeneruje. Zapotrzebowanie na sen jest uzależnione od wieku, człowiek dorosły powinien przesypiać od 7 do 9 godzin na dobę.
• Kolejnym ważnym czynnikiem w profilaktyce chorób serca jest dbałość o ogólny stan naszego zdrowia. Nie można lekceważyć infekcji, jak również trzeba wykonywać badania profilaktyczne, w tym także badania serca.
• Badania profilaktyczne chorób serca zalecane są po ukończeniu 40 - tego roku życia.

Podstawowym badaniem w profilaktyce chorób serca jest pomiar ciśnienia tętniczego. Wiele osób z nadciśnieniem nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na tę przypadłość, a nieleczona może doprowadzić do zawału serca.

Drugim ważnym badaniem profilaktycznym jest badanie krwi. Powinno się je wykonywać raz w roku, a najrzadziej raz na trzy lata. W badaniu krwi określamy profil lipidowy, czyli poziom złego i dobrego cholesterolu, a także poziom cholesterolu całkowitego, poziom cukru, kwasu moczowego oraz homocysteiny. Na podstawie tego badania można wcześnie zdiagnozować między innymi cukrzycę, która stanowi zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania naszego serca.

Natomiast, aby ocenić stan mięśnia sercowego mamy do dyspozycji szereg badań, począwszy od podstawowego, którym jest osłuchanie czynności serca za pomocą stetoskopu, po zaawansowane badania, do których należą:

• badanie EKG, czyli elektrokardiogram badający czynności elektryczne serca
• holter EKG, czyli całodobowy monitoring, który jest wykonywany po wykryciu nieprawidłowości w podstawowym badaniu EKG
• echo serca, czyli badanie USG serca
• test wysiłkowy, czyli badanie EKG podczas wysiłku fizycznego

Zakres badań, które powinny zostać wykonane należy skonsultować z lekarzem kardiologiem. W celu otrzymania skierowania na odpowiednie badania można umówić się na e-wizytę do lekarza kardiologa. 

Umów e-wizytę

Jakie są choroby serca? 

Najczęstsze choroby serca to:

• Zapalenie mięśnia sercowego 
• Choroba niedokrwienna serca
• Nadciśnienie tętnicze
• Zaburzenia rytmu serca
• Niewydolność mięśnia sercowego

Według Światowej Organizacji Zdrowia najczęstszą przyczyną śmierci na świecie jest choroba niedokrwienna serca, a zawał serca i choroba wieńcowa to dwa typy tej choroby. W krajach rozwiniętych choroba wieńcowa jest najczęstszym schorzeniem układu krążenia, a zawał serca i nagła śmierć sercowa są najczęstszymi przyczynami zgonów. Obecnie wszystkie choroby serca mogą być skutecznie leczone, jeśli są wykryte we wczesnym stadium. 

Jakie objawy w pracy serca powinny nas zaniepokoić?

 Choroby serca objawy. Zapalenie mięśnia sercowego może objawiać się bardzo subtelne, a czasami naśladować zawał serca. Objawy: ból w klatce piersiowej, duszności, obrzęki nóg, stóp i kostek oraz kołatanie serca. Mogą wystąpić również objawy grypopodobne: gorączka, ból stawów. 

Najbardziej charakterystycznym objawem choroby niedokrwiennej serca jest ból w klatce piersiowej, który promieniuje do szczęki. Może być opisywany jako uciskanie. Inne objawy: duszności, poty, utrata przytomności. Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca to: cukrzyca, otyłość brzuszna, siedzący tryb życia, menopauza oraz podeszły wiek.  

Nadciśnienie tętnicze jest nazywane cichym zabójcą, ponieważ nie ma widocznych objawów, aż do momentu udaru czy zawału serca. Niektóre osoby z bardzo wysokim ciśnieniem krwi mogą doświadczać zawrotów głowy, mieć problemy w złapaniu oddechu lub doświadczać zaburzeń widzenia. 

Do objawów arytmii serca należą kołatanie serca, przerwy w biciu serca, przyspieszone tętno, zbyt wolne tętno, ból w klatce piersiowej, duszności, lub omdlenia. 

W przypadku niewydolności mięśnia sercowego objawy mogą być następujące: duszności, szczególnie podczas zwiększonej aktywności fizycznej lub gdy leżysz płasko, obrzęk nóg, stóp i kostek, szybkie tętno, nadmierny apetyt lub brak apetytu, spadek masy ciała, kaszel lub chrapanie, szczególnie z krwią. 

Jeśli zaobserwujesz wymienione objawy u siebie, jak najszybciej zgłoś się do kardiologa.  

Umów e-wizytę

Jakie są nietypowe objawy chorób serca?

Nietypowe objawy choroby serca mogą dawać objawy, niekojarzone z sercem. Zapalenie mięśnia sercowego daje również objawy grypy. Mogą występować również objawy żołądkowo-jelitowe. Nietypowe objawy choroby niedokrwiennej serca, szczególnie u kobiet, mogą się przejawiać pod postacią bólu w nadbrzuszu, wymiotów, krótkiego oddechu, męczliwości po niewielkim wysiłku. W przypadku bardzo wysokiego ciśnienia krwi może wystąpić ból głowy, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, a nawet krwawienia z nosa. Arytmie mogą powodować przerwy w biciu serca, uczucie, że serce bije zbyt szybko, lub zbyt wolno, a także omdlenia, czy uczucie pustki w klatce piersiowej. W początkowych stadiach niewydolności mięśnia sercowego może pojawić się spadek apetytu, problemy z koncentracją, szybkie przybieranie na wadze, które jest spowodowane zatrzymaniem płynu, a nawet moczenie nocne.

Choroby serca wywołują też objawy skórne. Pacjenci z zaawansowaną niewydolnością serca mogą wykazywać objawy skórne, takie jak sinica, czyli niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych, wynikające z niedostatecznego zaopatrzenia krwi w tlen, obrzęki w okolicy kostek stóp, ale obrzęki mogą występować też na innych częściach ciała. Możliwe są nawet zmiany trądzikowe związane z zaburzeniami hormonalnymi. W przypadku choroby niedokrwiennej serca mogą występować oznaki niedotlenienia skóry, takie jak bladość, zwłaszcza w momencie ostrych zdarzeń sercowych, takich jak zawał mięśnia sercowego. Osoby z ciężkim nadciśnieniem tętniczym mogą wykazywać objawy związane z uszkodzeniem naczyń, takie jak czerwone plamki na skórze, które są wynikiem drobnych krwotoków podskórnych.

Choroby płuc a objawy serca, czy się zdarzają? Niektóre choroby płuc mogą dawać objawy, które mylone są z problemami sercowymi. Niektóre problemy sercowe mogą prowadzić do problemów z płucami. Przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP, obejmuje schorzenia, takie jak przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc i może prowadzić do duszności i przyspieszonego bicia serca, które są podobne do niewydolności serca. W POChP może dochodzić do serca płucnego, które jest wynikiem długotrwałego nadciśnienia w krążeniu płucnym. Niewydolność serca, zwłaszcza niewydolność lewej komory, może prowadzić do zastoju krwi w małym obiegu, czyli w krążeniu płucnym. To może prowadzić do zastoinowego zapalenia płuc, które objawia się podobnie jak typowe zapalenie płuc, ale ma inną przyczynę i wymaga innego leczenia. Objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, czy duszność mogą mieć zarówno sercowe, jak i płucne przyczyny, mogą być objawami zawału serca, ale też zatoru płucnego.

Wymienione objawy mogą mieć wiele różnych przyczyn, w przypadku ich wystąpienia, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem kardiologiem. 

Umów e-wizytę 

Bibliografia:

1.   Kardiologia, David Laflamme, Redakcja naukowa: Grzegorz Opolski (2023) PZWL 
2.   Kardiologia dla lekarzy praktyków i studentów medycyny, Redakcja naukowa: Mirosław Dłużniewski, Iwonna Grzywanowska-Łaniewska, Witold Pikto-Pietkiewicz (2014) wyd. Czelej
3.   Kardiologia w gabinecie lekarza POZ, Redakcja naukowa: Ewa Straburzyńska-Migaj, Maciej Lesiak (2023) PZWL