Rodzaje otyłości - co to jest otyłość gynoidalna i androidalna?

Jakie są rodzaje otyłości? Podstawowy podział

W medycynie wyróżnia się kilka klasyfikacji otyłości, ale jedna z najważniejszych dotyczy rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie. W zależności od tego, gdzie gromadzi się nadmiar tłuszczu, możemy mówić o:

• otyłości brzusznej (androidalnej) – zlokalizowanej głównie w okolicy jamy brzusznej i trzewi,
• otyłości pośladkowo-udowej (gynoidalnej) – koncentrującej się w dolnych partiach ciała: biodrach, udach i pośladkach.

Różnice w lokalizacji tłuszczu wynikają m.in. z wpływu hormonów płciowych, predyspozycji genetycznych oraz czynników środowiskowych. Tłuszcz trzewny, typowy dla otyłości androidalnej, ma większą aktywność metaboliczną, co oznacza, że produkuje więcej cytokin zapalnych i hormonów wpływających na gospodarkę glukozowo-lipidową. Natomiast tłuszcz podskórny, dominujący w otyłości gynoidalnej, jest mniej aktywny metabolicznie, ale trudniejszy do redukcji. 

Typ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej może również wpływać na sposób reagowania organizmu na leczenie, w tym dietoterapię, aktywność fizyczną i farmakoterapię. Dodatkowo, rozmieszczenie tłuszczu oddziałuje na biomechanikę ciała, obciążenie stawów i samopoczucie psychiczne. Z tego względu klasyfikacja otyłości według lokalizacji tkanki tłuszczowej ma ogromne znaczenie kliniczne – pozwala lepiej prognozować ryzyko powikłań i precyzyjniej dobrać metody terapeutyczne.

Otyłość gynoidalna i androidalna - czym się różnią?

Różnica między tymi dwoma typami otyłości dotyczy nie tylko lokalizacji tkanki tłuszczowej, ale także jej wpływu na zdrowie:

• otyłość androidalna (typ "jabłko") występuje głównie u mężczyzn i kobiet po menopauzie. Nadmiar tłuszczu gromadzi się w okolicy brzucha i narządów wewnętrznych (tłuszcz trzewny). Ten typ wiąże się z wyższym ryzykiem:
  • cukrzycy typu 2,
  • nadciśnienia tętniczego,
  • chorób serca i udaru,
  • niealkoholowego stłuszczenia wątroby.
     
• otyłość gynoidalna (typ "gruszka") jest częstsza u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Nadmiar tkanki tłuszczowej zlokalizowany jest na biodrach, udach i pośladkach. Choć jest mniej niebezpieczna metabolicznie, może prowadzić do:
  • przewlekłych problemów stawowych (np. biodrowych i kolanowych),
  • trudniejszej redukcji masy ciała,
  • problemów z krążeniem żylnym (np. żylaki).

Jak widać, nie każdy nadmiar tłuszczu niesie takie samo zagrożenie dla zdrowia. Lokalizacja tkanki tłuszczowej ma znaczenie kliniczne, co lekarz musi wziąć pod uwagę w procesie leczenia.

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Otyłość typu gruszka (gynoidalna) - objawy i charakterystyka

Charakterystyczne cechy otyłości gynoidalnej to:

• sylwetka o szerszych biodrach i udach,
• wyraźnie węższa talia,
• trudności z redukcją masy ciała w dolnych partiach,
• brak zwiększonego obwodu brzucha,
• brak cech zespołu metabolicznego w początkowym okresie.

Ten typ otyłości rozwija się głównie u kobiet, szczególnie po ciąży lub w okresie zaburzeń hormonalnych. Choć mniej niebezpieczna metabolicznie niż typ brzuszny, gynoidalna otyłość wymaga indywidualnego podejścia – zarówno żywieniowego, jak i fizjoterapeutycznego.

Co to jest otyłość androidalna i jak ją rozpoznać?

Otyłość typu "jabłka" charakteryzuje się:

• powiększonym obwodem talii (u kobiet >80 cm, u mężczyzn >94 cm),
• wyraźnie zaokrąglonym brzuchem,
• nagromadzeniem tłuszczu wokół narządów wewnętrznych (tłuszcz trzewny),
• częstością występowania zespołu metabolicznego,
• zwiększoną insulinoopornością i ryzykiem cukrzycy.

Rozpoznanie może obejmować nie tylko pomiar BMI, ale także:

• pomiar obwodu talii i bioder,
• wyliczenie stosunku WHR (talia/biodra),
• ocenę poziomu trójglicerydów, glukozy, insuliny, ciśnienia tętniczego.

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Otyłość pośladkowo-udowa - czy jest groźna dla zdrowia?

Choć otyłość gynoidalna uważana jest za mniej groźną niż typ brzuszny, nie oznacza to, że jest zupełnie bezpieczna. Jej konsekwencje zdrowotne mogą obejmować:

• przewlekłe przeciążenie stawów kolanowych i biodrowych,
• wzrost ryzyka żylaków i przewlekłej niewydolności żylnej,
• utrudnioną aktywność fizyczną i mniejszą wydolność krążeniowo-oddechową,
• zwiększoną trudność w redukcji masy ciała metodami klasycznymi.

W dodatku, przewlekły stan zapalny towarzyszący otyłości (nawet tej gynoidalnej) może negatywnie wpływać na stan hormonalny, mikrobiotę jelitową i regulację apetytu.

Otyłość gynoidalna u mężczyzn - czy to możliwe?

Tak, choć rzadsza, otyłość gynoidalna może występować także u mężczyzn. Zwykle związana jest z:

• niedoborem testosteronu,
• zaburzeniami osi podwzgórze-przysadka-gonady,
• chorobami wątroby lub układu hormonalnego,
• przewlekłym stresem i hiperkortyzolemią,
• uwarunkowaniami genetycznymi.

Mężczyzna z otyłością gynoidalną może mieć proporcje sylwetki zbliżone do kobiecych (szerokie biodra, otłuszczone uda, węższa klatka piersiowa). W takich przypadkach konieczna jest szczegółowa diagnostyka hormonalna i metaboliczna.

Umów Wizytę Standard

Zaplanuj wizytę na później

Zarezerwuj termin u wybranego lekarza online

Dieta przy otyłości gynoidalnej (typ gruszka) - co jeść, czego unikać?

W przypadku otyłości gynoidalnej celem diety jest:

• redukcja kaloryczności przy zachowaniu wysokiej wartości odżywczej,
• wsparcie metabolizmu hormonalnego i lipidowego,
• ograniczenie stanu zapalnego w tkankach.
   

Zalecane produkty:

• warzywa o niskim indeksie glikemicznym,
• źródła błonnika: otręby, siemię lniane, nasiona chia,
• chude białko: ryby, jaja, strączki,
• zdrowe tłuszcze: oliwa z oliwek, awokado, orzechy,
• fermentowane produkty mleczne (dla mikrobioty).

Produkty, których warto unikać:

• cukry proste i syropy glukozowo-fruktozowe,
• przetworzone produkty mączne,
• słodzone napoje i alkohole,
• dania smażone w głębokim tłuszczu,
• produkty z tłuszczami trans.
   

Indywidualne podejście dietetyczne powinno uwzględniać współistniejące choroby (np. insulinooporność, PCOS, niedoczynność tarczycy).

Typy otyłości a ryzyko chorób - który typ jest bardziej niebezpieczny?

Z medycznego punktu widzenia otyłość androidalna (brzuszna) jest znacznie bardziej niebezpieczna niż otyłość gynoidalna. Wynika to z faktu, że:

• tłuszcz trzewny (wisceralny) aktywnie produkuje cytokiny prozapalne (IL-6, TNF-α),
• prowadzi do insulinooporności, stanu zapalnego i dyslipidemii,
• zwiększa ryzyko miażdżycy, udaru, zawału serca,
• wiąże się z wyższym ryzykiem nowotworów (jelita, piersi, trzustki),
• pogarsza jakość snu (np. poprzez obturacyjny bezdech senny).

Mimo to, każda forma otyłości wymaga uwagi medycznej, odpowiedniego rozpoznania i dostosowanego leczenia. Typ sylwetki to tylko jeden z elementów układanki – pełna diagnostyka obejmuje również parametry laboratoryjne, styl życia i czynniki psychologiczne.

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Jak rozpoznać swój typ otyłości? Proste metody diagnostyczne

Rozpoznanie rodzaju otyłości ma duże znaczenie w ocenie ryzyka zdrowotnego oraz w planowaniu skutecznego leczenia. Typ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej można ocenić zarówno samodzielnie, jak i z pomocą specjalistycznych badań zlecanych przez lekarza online np. Internistę online w MED24.

Pomiar obwodu talii i WHR:

Jednym z najprostszych narzędzi diagnostycznych jest pomiar obwodu talii. Wartości powyżej 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn sugerują otyłość brzuszną. Kolejnym wskaźnikiem jest stosunek talii do bioder (WHR). Wynik powyżej 0,85 u kobiet i 1,0 u mężczyzn oznacza przewagę tłuszczu trzewnego, charakterystycznego dla otyłości androidalnej.

Analiza składu ciała:

Nowoczesne metody, takie jak bioimpedancja elektryczna (BIA) lub badanie DEXA, pozwalają określić procentową zawartość tkanki tłuszczowej i jej rozmieszczenie w organizmie. Dzięki temu można dokładniej ocenić, czy pacjent ma otyłość trzewną czy podskórną.

Ocena wizualna i objawowa:

Oprócz badań pomocne bywa też samoobserwowanie proporcji sylwetki. Osoby z dominującą masą tłuszczową w obrębie bioder i ud prawdopodobnie mają otyłość gynoidalną, natomiast ci z wyraźnym otłuszczeniem brzucha częściej cierpią na otyłość androidalną.

Badania laboratoryjne:

W celu dokładniejszej oceny ryzyka związanego z typem otyłości lekarz online może zlecić:

• glukozę i insulinę na czczo,
• lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy),
• markery stanu zapalnego (CRP),
• wskaźniki funkcji wątroby.

Podsumowując, określenie typu otyłości to pierwszy krok do dobrania spersonalizowanego leczenia i profilaktyki chorób metabolicznych. Już proste pomiary wykonywane w domu mogą dostarczyć cennych informacji – warto je jednak skonsultować ze specjalistą. Można to zrobić zdalnie, w czasie porady internistycznej w MED24.

Typ sylwetki a skuteczność leczenia – jak dobrać strategię do typu otyłości?

Skuteczność leczenia otyłości może być uzależniona od typu rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Dlatego w praktyce klinicznej coraz częściej zaleca się personalizację terapii w zależności od dominującego typu sylwetki – gynoidalnej (gruszka) lub androidalnej (jabłko).

Otyłość androidalna – zalecenia terapeutyczne:

• Dieta: W przypadku otyłości brzusznej skuteczna jest dieta o niskim indeksie glikemicznym i ograniczonej podaży węglowodanów prostych. Zaleca się również redukcję tłuszczów nasyconych i eliminację cukrów dodanych. Wskazane jest ścisłe monitorowanie bilansu kalorycznego.
• Aktywność fizyczna: Bardzo dobre efekty daje regularna aktywność aerobowa (np. szybki marsz, rower, pływanie), wspierająca spalanie tłuszczu trzewnego. Ćwiczenia oporowe pomagają w zwiększeniu masy mięśniowej i poprawie wrażliwości insulinowej.
• Farmakoterapia: U pacjentów z zespołem metabolicznym lub insulinoopornością rozważa się leki wpływające na gospodarkę glukozową i apetyt (np. analogi GLP-1).

Otyłość gynoidalna – podejście terapeutyczne:

• Dieta: Zalecana jest dieta przeciwzapalna, bogata w błonnik i zdrowe tłuszcze. Szczególną uwagę należy zwrócić na stabilizację poziomu estrogenów i wsparcie mikrobioty jelitowej.
• Aktywność fizyczna: Skuteczne są ćwiczenia oporowe ukierunkowane na dolne partie ciała, wspomagające poprawę ukrwienia i redukcję tkanki tłuszczowej. Zaleca się także elementy fizjoterapii i ćwiczenia wspierające pracę układu żylnego.
• Wsparcie hormonalne: U kobiet z zaburzeniami hormonalnymi (np. PCOS, niedoczynność tarczycy) leczenie powinno uwzględniać endokrynologiczną kontrolę gospodarki hormonalnej.

Typ sylwetki powinien być brany pod uwagę przy planowaniu interwencji żywieniowej, doborze aktywności fizycznej, a także decyzjach o wdrożeniu leczenia farmakologicznego. Dzięki temu można zwiększyć efektywność terapii i ograniczyć ryzyko powikłań.

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Czy otyłość może występować przy prawidłowym BMI? Ukryta otyłość i jej zagrożenia

Choć BMI to powszechnie stosowany wskaźnik oceny masy ciała, nie zawsze odzwierciedla on rzeczywisty stan zdrowia metabolicznego. Istnieje zjawisko tzw. ukrytej otyłości (normal weight obesity), w którym osoba ma prawidłową masę ciała (BMI 18,5–24,9), ale jednocześnie posiada zbyt wysoki procent tkanki tłuszczowej – często powyżej 30% u kobiet i 25% u mężczyzn.

Ukryta otyłość jest szczególnie groźna, ponieważ może występować bez widocznych objawów, a mimo to znacząco zwiększać ryzyko:

• insulinooporności i cukrzycy typu 2,
• zespołu metabolicznego,
• nadciśnienia tętniczego,
• stłuszczenia wątroby,
• miażdżycy i chorób serca.

Ten typ otyłości występuje często u osób z siedzącym trybem życia, niską masą mięśniową i dietą bogatą w cukry proste. Dlatego tak ważne jest, aby oprócz BMI analizować skład ciała (np. metodą BIA lub DEXA), zwłaszcza u pacjentów z obciążonym wywiadem rodzinnym lub nieprawidłowymi wynikami badań krwi.

Jak zmienia się rozmieszczenie tłuszczu z wiekiem? Otyłość a starzenie się organizmu

Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej nie pozostaje stałe przez całe życie – zmienia się dynamicznie pod wpływem wieku, poziomu aktywności fizycznej i zmian hormonalnych. U kobiet po menopauzie obserwuje się przesunięcie tkanki tłuszczowej z okolic ud i pośladków (otyłość gynoidalna) w kierunku jamy brzusznej (otyłość androidalna), co wiąże się ze spadkiem poziomu estrogenów.

U mężczyzn z wiekiem dochodzi do stopniowego obniżenia poziomu testosteronu, co również sprzyja redystrybucji tłuszczu trzewnego. Procesy starzenia się prowadzą do:

• spadku masy mięśniowej (sarkopenii),
• zwiększenia tłuszczu trzewnego,
• pogorszenia wrażliwości insulinowej,
• wyższej skłonności do chorób metabolicznych.

Zmiana typu sylwetki w kierunku brzusznego zwiększa ryzyko zdrowotne i wymaga szybszej reakcji – odpowiedniej diety, aktywności oporowej i kontroli hormonalnej. Monitorowanie zmian składu ciała u osób starszych jest ważnym elementem profilaktyki zdrowotnej.

Potrzebujesz konsultacji w sprawie swojej masy ciała lub diety? Umówi się na e-wizytę internistyczną w MED24 i sprawdź, czy masz problem z nadwagą lub otyłością.