Bostonka – przyczyny, objawy i przebieg choroby

Spis treści

1. Przyczyny bostonki u dzieci: co sprzyja rozwojowi choroby?
2. Objawy bostonki u najmłodszych: jak rozpoznać charakterystyczne symptomy?
3. Bostonka a infekcje dziecięce: jakie czynniki sprzyjają zachorowaniom?
4. Przebieg choroby bostonki: co należy wiedzieć o etapach rozwoju?
5. Jakie są najczęstsze powikłania bostonki u dzieci? Skutki i możliwości leczenia

Przyczyny bostonki u dzieci: co sprzyja rozwojowi choroby?

Zanim poznasz najważniejsze informacje na temat bostonki – objawów, przyczyn i metod jej leczenia, warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym w ogóle jest ta przypadłość. Otóż jest to choroba występująca głównie u dzieci poniżej 10. roku życia, zwłaszcza tych będących w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, choć równie dobrze może rozwinąć się u nastolatków i osób dorosłych.

Potoczna nazwa powyższego schorzenia, czyli bostonka lub choroba bądź grypa bostońska, wzięła się od epidemii, która niegdyś miała miejsce w Bostonie. W świecie medycyny fachowo nazywa się ją chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej, ponieważ jej symptomy obejmują właśnie te obszary. Czy bostonka jest groźna? Co prawda, jest ona wysoce zakaźna, jednak w większości przypadków jej przebieg jest łagodny.

Skąd bierze się bostonka? Przyczyny jej powstawania są dobrze znane. Za jej rozwojem stoją różne szczepy enterowirusów, w tym Coxsackie A6, A5, A10, A9, B3, B1 oraz enterowirus 71. Zaliczana jest ona do grupy chorób brudnych rąk, a do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z wydalinami i wydzielinami, np. śliną lub kałem.

Ile trwa bostonka? Przyjmuje się, że okres jej wylęgania trwa od 3 do 5 dni. Symptomy bostonki u dzieci utrzymują się średnio około tygodnia, jednak warto mieć na uwadze fakt, że można zarażać nią innych jeszcze jakiś czas po ich ustąpieniu, ponieważ wirus jest wciąż obecny w organizmie i może bytować w nim nawet do 12 tygodni.

Wizyta od 59 zł

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Objawy bostonki u najmłodszych: jak rozpoznać charakterystyczne symptomy?

W jaki sposób manifestuje się bostonka? Objawy tej choroby przybierają głównie postać wysypki – najpierw w formie plamek, a następnie grudek, pęcherzyków i owrzodzeń – pojawiających się w jamie ustnej, zwłaszcza na języku i błonie śluzowej policzków, oraz na podeszwach stóp i wewnętrznej stronie dłoni. Ponadto może ona wyłonić się w okolicach narządów płciowych, np. na pośladkach.

W przypadku bostonki objawy nie ograniczają się jedynie do tych wymienionych powyżej. W przebiegu bostonki u dzieci może wystąpić także biegunka, nudności i wymioty, ból gardła, bóle kości i stawów, niechęć do jedzenia i picia, niepokój, rozdrażnienie oraz spadek ogólnego samopoczucia. Bostonkę u dorosłych natomiast można rozpoznać m.in. po wysypce przypominającej tę typową dla alergii oraz podłużnych i zaczerwienionych pęcherzykach, którym nierzadko towarzyszy świąd. 

Bostonka u dorosłych często wywołuje ostrzejsze symptomy niż ta dotykająca nieletnich, a do tego wiąże się z dużo poważniejszymi powikłaniami. Mogą to być schorzenia kardiologiczne, w tym zapalenie mięśnia sercowego, oraz neurologiczne, zwłaszcza zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Należy mieć świadomość, że na bostonkę można zachorować kilka razy w życiu, ponieważ wywoływana jest ona przez wiele szczepów wirusów. 

Bostonka a infekcje dziecięce: jakie czynniki sprzyjają zachorowaniom?

Bostonka nierzadko mylona jest z innymi infekcjami dziecięcymi, zwłaszcza jeśli rodzice nie są świadomi jej objawów. Gdy na ciele dziecka malucha pojawia się wysypka, w pierwszej kolejności przypisuje się ją ospie wietrznej. Na szczęście choroby te można łatwo od siebie odróżnić, zwracając chociażby uwagę na kształt zmian. W przebiegu bostonki są one bardziej podłużne, natomiast przy ospie – okrągłe. Ponadto, jak już zostało podkreślone, zmiany typowe dla bostonki wyłaniają się na dłoniach, stopach i w jamie ustnej, z kolei te towarzyszące ospie wietrznej pokrywają nawet całe ciało, włączając w to brzuch i plecy. 

Kolejną przypadłością, która na pierwszy rzut oka przypomina bostonkę, jest szkarlatyna, czyli choroba wywołana bakteriami, a dokładnie paciorkowcami. Po czym odróżnić je od bostonki? Oczywiście – tak jak w przypadku poprzedniczki – po wyglądzie i lokalizacji zmian. Przy szkarlatynie przypominają one drobne punkty, pokrywające głównie miejsca, w których w większym stopniu wytwarza się ciepło, czyli przy zgięciach łokci i kolan, w pachwinach, pod pachami i między fałdami skóry. Innym sygnałem świadczącym o szkarlatynie jest rumień na twarzy, który nie obejmuje trójkąta Fiłatowa, czyli obszaru pomiędzy nosem, ustami i policzkami. 

Choć wszystkie wspomniane schorzenia mają różne objawy, łączy je jedno – należą one do grupy chorób zakaźnych. To oznacza, że prawdopodobieństwo zakażenia znacznie wzrasta podczas przebywania w dużych skupiskach ludzi. To właśnie dlatego bostonka dotyka przede wszystkim maluchy uczęszczające do żłobka, przedszkola lub szkoły. Jakie czynniki sprzyjają zachorowaniu na bostonkę? Wśród nich wymienia się m.in. wkładanie rąk do buzi oraz pocieranie nimi oczu, ust i nosa, używanie tych samych naczyń, całowanie, przytulanie, zabawa tymi samymi zabawkami czy korzystanie z jednej toalety. Na liście tej znajduje się także niewyrobiony nawyk mycia rąk oraz obniżona odporność. 

Przebieg choroby bostonki: co należy wiedzieć o etapach rozwoju?

Choć symptomy bostonki u dzieci utrzymują się średnio przez 7 dni, w rzeczywistości czas jej trwania – począwszy od wylęgania się wirusa po jego pozbywanie się z organizmu – trwa znacznie dłużej. Cały ten proces składa się z kilku etapów, wśród których wymienia się:

etap I – faza lutealna, trwająca od 3 do 5 dni, w której enterowirusy dopiero przenikają do węzłów chłonnych, a następnie do krwiobiegu, dlatego objawy jeszcze nie dają o sobie znać;

etap II – faza prodromalna, trwająca 2-3 dni, podczas której zaczynają pojawiać się pierwsze symptomy bostonki, np. brak apetytu, dreszcze, bóle głowy, kości i stawów oraz stany podgorączkowe;

etap III – faza właściwa, trwająca około 7 dni, w której wyłaniają się zmiany skórne oraz niekiedy herpangina (opryszczkowe zapalenie gardła) manifestująca się bólem i zapaleniem gardła;

etap IV – faza zdrowienia, trwająca kilka tygodni, w której symptomy stopniowo ustępują. Jak już zostało podkreślone, nawet po ich zniknięciu wirus jeszcze przez jakiś czas utrzymuje się w organizmie. 

Jakie są najczęstsze powikłania bostonki u dzieci? Skutki i możliwości leczenia

Skoro już wiesz, czy bostonka jest groźna i w jaki sposób się objawia, warto odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie powikłania za sobą niesie. Otóż w większości przypadków kończy się ona odwodnieniem, które jest efektem bólu w jamie ustnej utrudniającego przełykanie. Niekiedy w jej przebiegu dochodzi także do infekcji bakteryjnej skóry, zwłaszcza wtedy, gdy mały pacjent rozdrapuje wysypkę. 

Wśród innych powikłań bostonki u dzieci – na szczęście zdarzających się bardzo rzadko – wymienia się wirusowe zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie mózgu. Jej następstwem bywa również onychomadeza, czyli spełzanie płytek paznokciowych, które prowadzi do ich utraty. Dobra wiadomość jest taka, że nie wywołuje ona dolegliwości bólowych, a paznokcie z czasem odrastają. 

Jak poradzić sobie z bostonką? Leczenie tej przypadłości polega głównie na łagodzeniu jej objawów. Jest to schorzenie samoograniczające się, a to oznacza, że przemija samoistnie. Warto jednak mieć świadomość, że w zależności od towarzyszących mu symptomów konieczne może okazać się wdrożenie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych, przeciwgorączkowych lub przeciwświądowych. Co więcej, niezwykle ważne jest dbanie o wypoczynek oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Jeśli twój maluch jest niechętny do picia wody, spróbuj podawać mu ją przez strzykawkę.

A co ze swędzącą wysypką, która przy bostonce mocno daje się we znaki? Do dyspozycji masz różne rodzaje preparatów, w tym maści, kremy, pianki oraz pudry przeciwświądowe, osuszające i chłodząco-znieczulające. Pamiętaj jednak, aby nie dobierać ich na własną rękę, a jedynie po konsultacji z lekarzem – może bowiem zdarzyć się tak, że pediatra odradzi Ci ich stosowanie, aby nie utrudniać obserwacji gojących się zmian. Jeśli na skórze Twojego dziecka widoczne są owrzodzenia i pęknięte pęcherzyki, wskazane jest ich regularne odkażanie, np. za pomocą specyfików z octenidyną. Gdy choroba zacznie ustępować, nawilżaj skórę malucha, aby zapobiec jej łuszczeniu. I koniecznie pilnuj, aby nie rozdrapywał on wykwitów, ponieważ może to doprowadzić do nadkażenia bakteryjnego ran.

W przypadku bostonki u dzieci – u dorosłych również – zmiany często pojawiają się nie tylko na skórze, ale również w jamie ustnej, a dokładnie na podniebieniu, języku, migdałkach, dziąsłach i śluzówce policzków, co może utrudniać przeżuwanie i połykanie pokarmów. Jeśli wywołany przez nie dyskomfort jest nie do zniesienia, możesz sięgnąć po specjalne płyny do płukania i aerozole, które łagodzą ból – również ten w obrębie gardła. Jeżeli przykre dolegliwości nie ustąpią, niezbędne może okazać się zastosowanie leków przeciwbólowych. I oczywiście – jak już zostało wspomniane – nie należy zapominać przy tym wszystkim o stosownym nawodnieniu. Dobrym pomysłem będzie podawanie choremu niewielkich porcji chłodnej niegazowanej wody, która nie podrażni zmian, a nawet nieco je znieczuli.

Czy po przebyciu bostonki nabiera się odporności? Niestety nie w takim stopniu, jak ma to miejsce w przypadku ospy wietrznej, na którą chorujemy tylko raz w życiu. Wynika to z faktu, że w trakcie jej trwania uodparniamy się tylko na jeden konkretny patogen, a za jej rozwojem mogą stać różne wirusy. Z tego samego powodu za każdym razem może ona przebiegać w nieco inny sposób.

Poruszając temat bostonki, nie można przejść obojętnie obok jeszcze jednej bardzo ważnej kwestii – jest ona niebezpieczna dla kobiet w ciąży i rozwijającego się w ich łonie maluszka, zwłaszcza jeśli do zakażenia dojdzie w 1. trymestrze. Dlaczego? Ponieważ może ona doprowadzić do poronienia, a nawet pojawienia się wad wrodzonych i zapalenia mięśnia sercowego u płodu. Jeśli do zakażenia u przyszłej mamy dojdzie przed samym porodem, choroba bostońska może dotknąć także noworodka. Dobra wiadomość jest jednak taka, że nie zdarza się to zbyt często. 

Co zrobić, aby zminimalizować ryzyko rozwoju bostonki? Kluczowym krokiem jest wzmocnienie odporności dziecka. Istotne jest także uczenie go zdrowych nawyków higienicznych, w tym regularnego i dokładnego mycia rąk, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety. Jeśli choroba dotknęła jednego z domowników i nie ma możliwości odizolowania go od pozostałych członków rodziny, dobrze jest co jakiś czas dezynfekować pomieszczenia oraz przedmioty codziennego użytku. 

Choć bostonka u dzieci zazwyczaj ma łagodny przebieg, nie warto bagatelizować jej objawów, zwłaszcza że przy braku wystarczającej wiedzy na jej temat można łatwo pomylić ją z innymi jednostkami chorobowymi. Zauważyłeś u swojej pociechy zmiany skórne lub inne niepokojące symptomy? W żadnym wypadku ich nie lekceważ i jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Jeśli pilnie potrzebujesz porady medycznej, ale masz problem z umówieniem się na wizytę w swojej przychodni lub po prostu nie chcesz wychodzić z osłabionym maluchem z domu, skorzystaj z usług Med24.

Wiedz, że e-wizyta u pediatry za pośrednictwem platformy telemedycznej niewiele różni się od tej w gabinecie. Bostonka to schorzenie, które specjalista jest w stanie rozpoznać nawet na podstawie wywiadu oraz zdjęć czy wideo, dlatego nie musisz martwić się o to, że postawi on nietrafną diagnozę. Ponadto możesz mieć pewność, że gdy zajdzie taka konieczność, pediatra z Med24 wystawi dla twojego dziecka e-receptę, skieruje je na odpowiednie badania czy wystawi L4 (e-zwolnienie) na dziecko. Aby umówić się na telekonsultację i otrzymać fachową pomoc bez wychodzenia z domu, wystarczy przejść przez proces rejestracji na naszej stronie, co zajmuje Ci mniej niż 2 minuty!

Bibliografia: 

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/79171,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431082/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9924706/

https://www.cdc.gov/hand-foot-mouth/index.html

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hand-foot-and-mouth-disease/symptoms-causes/syc-20353035