Grypa – co należy o niej wiedzieć i dlaczego warto skonsultować się z internistą?

Co to jest grypa?

Grypa, to ostra, okresowa choroba wirusowa. Wirus grypy typu A lub B jest jej przyczyną i występuje na całym świecie. Najwięcej zachorowań przypada na sezon jesienno-zimowy, w Polsce największą liczbę przypadków odnotowuje się w okresie styczeń-marzec. Co roku choruje od 5 do 10 procent dorosłych i od 20 do 30 procent dzieci. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie na grypę i choroby grypopodobne zapada od 330 milionów do nawet 1,5 miliarda osób na całym świecie. Z tej liczby od 500 tysięcy do 1 miliona osób umiera.

Objawy grypy zazwyczaj pojawiają się nagle w ciągu 1-4 dni. Do najczęstszych objawów zaliczają się zwłaszcza:

• gorączka (temperatura powyżej 38⁰C), 
• ból głowy, 
• osłabienie i zmęczenie, 
• suchy, uciążliwy kaszel, 
• bóle mięśni i stawów. 

Nieco mniej typowymi objawami są: 

• ból gardła, 
• katar lub zatkany nos, 
• kichanie, 
• utrata apetytu, 
• nudności, 
• wymioty, 
• biegunka,
• bóle brzucha.

Czy grypa to wirus?

Grypa to choroba, która można złapać m.in. drogą kropelkową poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych (kaszel, kichanie, mówienie) lub przez dotykanie osoby chorej - tzw. drogą bezpośrednią. Istnieją także inne drogi zakażenia, takie jak droga pośrednia lub droga powietrzna. Choroba jest bardzo zaraźliwa, dlatego też ważne jest jak najszybsze odizolowanie osoby chorej. Mimo że używamy jednej nazwy, w praktyce można wyróżnić kilka rodzajów grypy, w zależności od typu wirusa, który ją wywołał. Wyróżnia się grypę typu A, B i C. Każdy z tych wirusów powoduje nieco inny przebieg choroby, różne objawy, zaraźliwość i ryzyko powikłań. Choć wszystkie te wirusy powodują tę samą chorobę, ze względu na swoją budowę i właściwości, grypa może przebiegać różnie. Najbardziej niebezpiecznym dla człowieka jest wirus typu A, podczas gdy wirus typu C stanowi najmniejsze zagrożenie.

• Objawy grypy typu A są charakterystyczne i pojawiają się szybko po zakażeniu. Najpierw pojawia się wysoka gorączka, często towarzyszą jej bóle mięśni. Wraz z rozwojem choroby pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak kaszel, katar, ból gardła, głowy i często ból oczu. Pacjenci skarżą się również na duże osłabienie. Przebieg choroby może być zróżnicowany, zależy to od cech indywidualnych danej osoby. Czy pacjent będzie miał grypę bezobjawową, łagodną czy będzie musiał zostać hospitalizowany, zależy od jego układu immunologicznego i jak sobie poradzi z wirusem.
• Grypa typu B to wirus, który może zakażać tylko ludzi i należy do rodziny ortomykowirusów. Po raz pierwszy wyizolowano go w 1940 roku i wiadomo, że jest on zazwyczaj mniej groźny niż wirus grypy typu A. Badania wykazały, że mutuje znacznie rzadziej. Objawy zakażenia wirusem grypy typu B są podobne do typu A, co czasem utrudnia dokładną diagnozę choroby, jeśli opiera się tylko na objawach wymienionych przez pacjenta. Jednoznaczne określenie rodzaju wirusa możliwe jest dzięki badaniu RT-PCR, które identyfikuje kod genetyczny patogenu. Objawy grypy typu B to m.in. bóle mięśni, ból gardła, ból głowy, katar, kaszel i wysoka gorączka. Pomimo niższej agresywności tego wirusa, u niektórych pacjentów obserwuje się ciężki przebieg choroby, podobny do grypy typu A.
• Grypa typu C została po raz pierwszy odkryta w 1949 roku. Jest to wirus, który atakuje organizm człowieka. Powoduje łagodną postać grypy, która w większości przypadków przebiega bezobjawowo lub objawy są niewielkie. Ze względu na małe możliwości mutacji, wirus typu C nie powoduje pandemii. Zazwyczaj zakażenie tym wirusem jest łagodne i przypomina zwykłe przeziębienie.

Grypa czy przeziębienie - co je odróżnia?

Mimo podobnego obrazu klinicznego, istnieją kilka różnic między objawami grypy a przeziębienia. Grypa zazwyczaj ma gwałtowny początek, podczas gdy objawy przeziębienia zwykle rozpoczynają się po 1-2 dniach ogólnego rozbicia i osłabienia (objawy narastają stopniowo). W przypadku grypy częściej występują takie objawy jak:

• wysoka temperatura, 
• bóle mięśni i stawów,
• dreszcze. 

Natomiast u osób przeziębionych dominującym objawem jest zwłaszcza nasilony katar, a temperatura organizmu obejmuje zazwyczaj wyłącznie stan podgorączkowy. 

Grypa może też prowadzić do wielu różnych powikłań, takich jak np. niewydolność oddechowa lub zapalenie płuc. Do diagnozowania choroby zwykle wystarcza szczegółowa rozmowa z pacjentem na temat objawów, samopoczucia i ogólnego stanu zdrowia oraz dokładne badanie lekarskie. Zwykle nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań, które identyfikowałyby typ wirusa, gdyż wynik tych badań nie zmieniłby sposobu leczenia. Badania te są używane głównie w celach epidemiologicznych (np. w przypadku narastającej epidemii), do odróżnienia od objawów COVID-19 oraz w przypadku nasilania się choroby. 

Wizyta od 89 zł

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Podczas konsultacji może zostać wystawione zwolnienie lekarskie, a także gdy lekarz stwierdzi taką konieczność – recepta.

Jak długo trwa grypa?

Grypa pojawia się 1-3 dni po zakażeniu, jednak osoba chora może zarażać już dzień przed wystąpieniem objawów oraz przez kolejne 6 dni po ich ustąpieniu (czas ten może różnić się w zależności od wieku i odporności). U dzieci wirus grypy może być obecny w drogach oddechowych nawet przez 21 dni, zwłaszcza gdy uczęszczają do przedszkola lub szkoły, co wiąże się z wysoką zachorowalnością w tej grupie wiekowej - dlatego też należy uczyć dzieci już od najmłodszych lat dbania o higienę rąk, zakrywania nosa i ust podczas kichania czy kaszlu. 

Objawy grypy zwykle ustępują po 3-7 dniach (kaszel i uczucie rozbicia mogą jednak trwać dłużej). Gorączka utrzymuje się przez 2-4 dni, po czym powinna ustąpić. Jeśli objawy nie ustępują w tym czasie, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to wskazywać na powikłania lub nadkażenie bakteryjne.

Powikłania po grypie

Grypa jest często spotykaną chorobą, która nieodpowiednio leczona może prowadzić do poważnych powikłań. Zaliczają się do nich zwłaszcza:

• wirusowe zapalenie płuc,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie zatok przynosowych,
• bakteryjne zakażenia, które mogą prowadzić do bakteryjnego zapalenia płuc lub nawet posocznicy,
• zapalenie mięśni,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• encefalopatia,
• zespół Guillaina-Barrego,
• choroby układu krążenia, takie jak zapalenie mięśnia sercowego.

Powikłania są jednak spotykane stosunkowo rzadko, najczęściej też występują u małych dzieci i u dorosłych zmagających się na co dzień z chorobami przewlekłymi. W takich przypadkach pacjenci wymagają hospitalizacji, ze względu na zagrożenie życia spowodowane niektórymi powikłaniami.

Jak leczyć grypę?

Jeśli w wyniku badania lekarz rozpozna u pacjenta grypę, można zastosować leki przeciwwirusowe. Warto jednak pamiętać, że grypa bez powikłań leczy się sama, więc nie zawsze konieczne jest przepisywanie leków przez lekarza, jeśli pacjent nie należy do grupy wysokiego ryzyka ich występowania. Po rozpoznaniu grypy zaleca się pozostanie w domu, picie dużej ilości płynów oraz stosowanie leków przeciwkaszlowych w przypadku męczącego kaszlu oraz leków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych i przeciwbólowych, takich jak paracetamol czy ibuprofen. Uszkodzony przez wirusy nabłonek regeneruje się samoistnie, więc objawy ustępują zazwyczaj w ciągu 3-5 dni. W domowym leczeniu kaszlu można również zastosować miód i chłodne okłady na czoło i kark, które pozwolą naturalnie obniżyć wysoką temperaturę ciała. Chory powinien też być izolowany w pomieszczeniu z dobrze nawilżonym powietrzem, aby zapobiegać przesuszeniu śluzówek. 

Czy grypa jest zaraźliwa?

Grypą można się zarazić od chorego człowieka lub osoby, u której zakażenie przebiega bez wyraźnych objawów. Wirus przenosi się w powietrzu poprzez drobne kropelki wydzieliny z dróg oddechowych, które wdychamy w pobliżu chorego. Może także znajdować się na skórze rąk i przedmiotach dotykanych przez chorego (np. klamki, meble itp.). Wirus może dostać się do dróg oddechowych poprzez dotykanie ust, nosa i oczu, a także przez kontakt bezpośredni, np. dotykanie rękami nosa i ust osoby chorej. Istnieje również możliwość zakażenia poprzez kontakt ze skażonymi przedmiotami. Objawy grypy pojawiają się 1-7 dni po zakażeniu (średnio 2 dni). Dorosły chory może stanowić źródło zakażenia 1 dzień przed wystąpieniem objawów i 3-5 dni po nich (czasem nawet do 10 dni), podczas gdy u małych dzieci zakaźność może utrzymywać się kilka dni przed wystąpieniem objawów i ponad 10 dni po nich (zakaźność jest większa, gdy gorączka jest wyższa i utrzymuje się do 24 godzin po ustąpieniu gorączki). Osoby z ciężkim osłabieniem odporności mogą wydalać wirusa grypy przez kilka tygodni lub miesięcy.

Jak chronić się przed zarażeniem wirusem grypy?

Ze względu na to, że grypa przenosi się drogą kropelkową i niemożliwe jest całkowite uniknięcie kontaktu z wirusem, profilaktyka polega na szczepieniach ochronnych przeciwko grypie. Szczepionka zawiera zabite szczepy wirusa aktualne w danym sezonie. Składa się z rozczepionych wirusów lub oczyszczonych fragmentów białek, które stymulują produkcję przeciwciał w organizmie. Szczepienia są polecane dla osób powyżej 6 miesiąca życia. Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby, zaleca się pozostanie w domu w przypadku choroby, aby uniknąć zarażania innych. W sezonie grypy warto także unikać dużych skupisk ludzi, unikać dotykania twarzy oraz dbać o higienę rąk, szczególnie po kontakcie z osobą zakażoną lub przedmiotami z jej otoczenia.