Hipoglikemia – objawy, przyczyny, leczenie

Spis treści

1. Czym jest hipoglikemia?
2. Przyczyny hipoglikemii
3. Objawy hipoglikemii: jak rozpoznawać i skutecznie zarządzać?
4. Czy hipoglikemia jest niebezpieczna?
5. Jakie są skutki hipoglikemii dla osób z cukrzycą?
6. Dieta a hipoglikemia: jakie produkty wpływają na poziom glukozy?
7. Jak reagować na epizody hipoglikemii u pacjentów z cukrzycą?

Czym jest hipoglikemia?

Hipoglikemia to stan organizmu, w którym stężenie glukozy we krwi obniża się do patologicznego poziomu. Pułap ten określany jest jako niższy niż 70 mg/dl (3,9 mmol/l). Warto mieć świadomość, że powyższa substancja to podstawowe źródło energii, zapewniające prawidłowe funkcjonowanie większości komórek. W obliczu jej zbyt niskiego stężenia może dojść do zaburzenia pracy niektórych narządów, co manifestuje się w charakterystyczny sposób. Należy pamiętać, że organizm posiada własne mechanizmy obronne, które polegają na wydzielaniu hormonów przeciwstawnych do działania insuliny, tj. glukagonu, hormonu wzrostu, kortyzolu i adrenaliny. Niestety wraz z kolejnymi epizodami niedocukrzenia wydajność tych procesów spada i dodatkowo coraz trudniej jest dostrzec jego pierwsze symptomy.

Przyczyny hipoglikemii

Jakie są najczęstsze przyczyny hipoglikemii? Zwykle jest ona następstwem chorób przewlekłych, w tym zaburzeń metabolicznych, schorzeń wątroby lub nerek oraz nowotworu trzustki. Innym powodem, dla którego stężenie glukozy we krwi szybuje w dół, jest przyjmowanie niektórych leków lub substancji toksycznych. Należy zwrócić uwagę również na to, że hipoglikemia bez cukrzycy może wystąpić incydentalnie u relatywnie zdrowych osób. Jest ona rezultatem przewlekłej biegunki, spożycia alkoholu, nasilonego wysiłku fizycznego oraz stosowania restrykcyjnych diet.

Hipoglikemia reaktywna to specjalny rodzaj omawianego zjawiska. Następuje ona zwykle około 3-5 godzin po spożyciu posiłku i może świadczyć o obecności zaburzeń metabolicznych, głównie wczesnego etapu cukrzycy typu 2. Jest ona naturalnym efektem insulinooporności, czyli obniżonej wrażliwości komórek na działanie insuliny. W jej przebiegu trzustka syntetyzuje jej zbyt duże ilości, co prowadzi do nagłego spadku cukru w krwiobiegu. 

Warto zapamiętać, że hipoglikemia jest uznawana za objaw sam w sobie. Oprócz wspomnianej cukrzycy typu 2 może być ona skutkiem takich przypadłości jak nadczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, choroba Addisona oraz choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu, na przykład zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Nie wolno zapominać również o tym, że w grupie ryzyka tego zjawiska znajdują się kobiety ciężarne, w szczególności te, u których rozpoznano cukrzycę ciążową. W takim przypadku nagły spadek cukru we krwi jest niebezpieczny nie tylko dla matki, ale także dla rozwijającego się w jej brzuchu dziecka.

Objawy hipoglikemii: jak rozpoznawać i skutecznie zarządzać?

Jak rozpoznać, że borykasz się z przypadłością, jaką jest hipoglikemia? Objawy, na które powinieneś zwrócić uwagę, to przede wszystkim:

• tachykardia (przyspieszone bicie serca),
• zawroty i bóle głowy,
• nasilone uczucie głodu,
• poszerzenie źrenic,   
• niepokój,    
• problemy z koncentracją,     
• drżenie mięśni,   
• wzmożone pocenie się,   
• bladość powłok skórnych,   
• nudności i wymioty. 

Obniżenie poziomu cukru we krwi manifestuje się u każdego pacjenta w nieco inny sposób. Oznacza to, że mogą oni doświadczać wyłącznie jednego symptomu lub kilku na raz. Na obraz tego zjawiska wpływa szereg czynników, w tym wiek, istniejące choroby oraz to, jak szybko obniżyło się stężenie glukozy w krwiobiegu. Wśród najniebezpieczniejszych oznak hipoglikemii wymienia się śpiączkę, drgawki oraz zaburzenia oddychania.

Co jeszcze warto zapamiętać w kontekście niedocukrzenia? Na przykład to, że może ono wystąpić przy różnych stężeniach glukozy we krwi – każdy organizm jest inny i inaczej reaguje na te same czynniki biologiczne. Niemniej jednak za prawidłowość uznaje się to, że symptomy nasilają się wraz z jej spadkiem.

Wizyta od 59 zł

Umów Wizytę Express

Umów Wizytę Standard

Czy hipoglikemia jest niebezpieczna?

Wiele osób doświadczających nagłych spadków cukru zastanawia się, czy hipoglikemia jest niebezpieczna. Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, ponieważ wszystko zależy od konkretnego przypadku oraz czasu trwania niedocukrzenia. Nierzadko jednak stanowi ona zagrożenie dla zdrowia, a niekiedy życia pacjentów. W skrajnych sytuacjach może ona doprowadzić do utraty przytomności, a nawet śpiączki.

Warto mieć na uwadze, że hipoglikemia – nawet taka, w przebiegu której nie nastąpi wspomniana utrata świadomości – nie pozostaje bez wpływu na twoje zdrowie. Duża częstotliwość epizodów niedocukrzenia zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych, w tym udaru mózgu i zawału serca. Ponadto może ona prowadzić do uszkodzenia układu nerwowego. 

Poruszając temat hipoglikemii, nie wolno zapominać o czynniku psychologicznym – wyższe ryzyko omdlenia ma istotny wpływ zarówno na samopoczucie psychiczne pacjenta, jak i jego najbliższych. Osoby borykające się z regularnym niedocukrzeniem muszą mieć świadomość tego, że zjawisko to ma niekiedy miejsce w nocy. Jeśli chodzi o jednorazowy spadek cukru we krwi, nie wiąże się on zwykle z żadnymi konsekwencjami zdrowotnymi – w szczególności jeśli dotyczy on osób relatywnie zdrowych. 

Jakie są skutki hipoglikemii dla osób z cukrzycą?

Hipoglikemia jest najbardziej niebezpieczna dla osób z zaburzeniami metabolicznymi, w tym cukrzycą typu 2. W skrajnych przypadkach – gdy glukoza we krwi osiągnie poziom krytyczny – jej następstwem jest utrata przytomności, wystąpienie drgawek, niewydolność oddechowa oraz zgon.

Niedocukrzenie o łagodnym i umiarkowanym przebiegu zwykle nie stanowi żadnego problemu. Inaczej jest, gdy stężenie cukru spadnie do niebezpiecznego pułapu. Wówczas pojawiają się dolegliwości natury neurologicznej, w tym splątanie, dezorientacja, a nawet zaburzenia mowy. W takim wypadku chory może nie być w stanie pomóc sobie samodzielnie i jest on zdany na szybką reakcję osób trzecich. 

Pojedynczy epizod hipoglikemii u chorych na cukrzycę typu 2 – podobnie jak u osób nieobciążonych chorobą – nie będzie miał większych konsekwencji zdrowotnych. Jeśli jednak mają one miejsce regularnie, bezpośrednio wpływają na funkcje kognitywne, na przykład pamięć. Jesteś diabetykiem i często doświadczasz niedocukrzenia? Jak najszybciej poinformuj o tym swojego lekarza, który podejmie decyzje o ewentualnym zmniejszeniu dawki leków. 

Dieta a hipoglikemia: jakie produkty wpływają na poziom glukozy?

Pacjenci nierzadko zastanawiają się, czy hipoglikemia jest wyleczalna. Otóż w większości przypadków można sobie z nią poradzić poprzez wprowadzenie stosownych zmian do codziennej diety. Aby móc to zrobić, należy mieć świadomość tego, jakie produkty bezpośrednio wpływają na poziom glukozy we krwi. Dużo na ten temat powie ci ich indeks glikemiczny – najlepszym pomysłem jest sięganie po pokarmy o niskim i średnim IG.

W celu uniknięcia niebezpiecznych wahań stężenia cukru warto zamienić źródła węglowodanów prostych na te zawierające ich złożone odpowiedniki. Przede wszystkim ogranicz w diecie słodkie i słone przekąski, gotowe sosy i dania, kolorowe napoje, a także biały chleb, ryż, makaron i płatki śniadaniowe. Stawiaj za to na zbilansowane posiłki, zawierające pełnowartościowe białko i dobrej jakości tłuszcze. Nie bez znaczenia pozostają również spożywane przez ciebie porcje i zawarty w nich błonnik.

Jak reagować na epizody hipoglikemii u pacjentów z cukrzycą?

Co zrobić, gdy bliska nam osoba doświadcza właśnie ciężkiego epizodu hipoglikemii? Bezpiecznym rozwiązaniem jest zastosowanie zasady 15/15. Polega ona na podaniu 15 g cukrów prostych i odczekaniu kwadransa, po upłynięciu którego należy zbadać diabetykowi poziom glukozy we krwi. Jeśli nadal nie przekracza on 70 mg/dl, powtórz powyższą procedurę. W tym celu skorzystaj z glukozy w żelu, dekstrozy w kostkach, cukru rozpuszczonego w wodzie lub słodkiego napoju. W przypadku tego ostatniego zachowaj szczególną ostrożność – cała szklanka może mieć równowartość aż 25 g węglowodanów prostych. 

O czym jeszcze trzeba pamiętać? Podczas ciężkiego epizodu niedocukrzenia unikaj podnoszenia cukru u diabetyka za pomocą czekolady lub produktów trudnych do pogryzienia. Zawierają one tłuszcz i błonnik, które spowalniają wchłanianie cukrów prostych ze światła przewodu pokarmowego, a – jak wiadomo – najważniejsza w przeciwdziałaniu hipoglikemii jest szybka reakcja.

Jeśli osoba, której pomagasz, straciła przytomność, nie podawaj jej stałych pokarmów, ponieważ ich spożycie zwiększa ryzyko zadławienia. Zamiast tego jak najszybciej wezwij pogotowie oraz/lub zaaplikuj glukagon – hormon ten zmobilizuje wątrobę do uwolnienia zmagazynowanych w niej zapasów do krwi. Odzyskanie przytomności powinno nastąpić po upływie około 10-15 minut. Gdzie zrobić zastrzyk? Może to być dowolne miejsce, w tym udo, przedramię oraz pośladek. Pamiętaj, że możesz wykonać go nawet przez ubranie. Apteczne preparaty zwykle mają formę białej zawiesiny, którą wystarczy rozpuścić w wodzie.

Opisane w tym artykule objawy hipoglikemii brzmią dla ciebie znajomo? Jeśli podejrzewasz u siebie tę przypadłość, nie zwlekaj i skieruj swoje kroki na konsultację do diabetologa, który na podstawie dogłębnego wywiadu i oceny wyników badań diagnostycznych zadecyduje o wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Z jakiegoś powodu nie możesz udać się na wizytę stacjonarną lub mieszkasz w miejscowości oddalonej od większego miasta? W takim razie skorzystaj z usług oferowanych przez platformę telemedyczną Med24. Po krótkiej rejestracji i wypełnieniu intuicyjnego formularza odbędziesz konsultację diabetologiczną bez wychodzenia z domu. Lekarz zapozna się z objawami i problemami, wypisze skierowanie na niezbędne badania oraz zaleci odpowiednie leczenie. W Med24 nie musisz czekać na wizytę u specjalisty miesiącami. Platforma oferuje szybkie terminy konsultacji. Nie bagatelizuj swoich problemów zdrowotnych i umów się na rozmowę z lekarzem już teraz! 

Bibliografia:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30521262/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24083163/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10633872/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17090987/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35047118/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34424652/

https://www.cdc.gov/diabetes/basics/low-blood-sugar-treatment.html

https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/glucagon-injection-route/proper-use/drg-20064089?p=1