Rodzaje zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Jak je rozpoznać?

Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży stanowią poważny problem. Coraz więcej jest wykrywanych i diagnozowanych przypadków różnego rodzaju zaburzeń u najmłodszych pacjentów. Szacuje się, że co piąte dziecko w Polsce może cierpieć z powodu problemów psychicznych. Jednak statystyki te mogą wynikać również z faktu większej świadomości społecznej, dotyczącej chorób psychicznych. Do niedawna wszelkiego rodzaju odchylenia od tzw. norm społecznych, były traktowane jako temat tabu. W obawie przed oceną, a w efekcie przed wykluczeniem społecznym, nie konsultowano i nie diagnozowano zaburzeń psychicznych. Obecnie świadomość społeczna jest znacznie większa i skorzystanie z pomocy psychologicznej, czy psychiatrycznej, nie jest stygmatyzowane.

 Pamiętaj, że na Med24 możesz szybko umówić się na konsultacje lekarską z możliwością otrzymania L4 online, a w razie konieczności zostanie także wypisana recepta online.  Zadbaj o swoje zdrowie już dziś!

Umów e-wizytę

Spis treści:

1. Rodzaje zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży
2. Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży wywołane traumą
3. Jak rozpoznać zaburzenia psychiczne u dziecka
4. Choroby psychiczne u dzieci i młodzieży a systemowa pomoc psychiatryczna

 Rodzaje zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży

Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży nie różnią się od zaburzeń występujących u dorosłych pacjentów.

Mogą być to:

 Zaburzenia nastrojów:

• depresja
• choroba afektywna dwubiegunowa

Zaburzenia lękowe:

• fobie specyficzne
• zaburzenia lękowe uogólnione
• fobie społeczne

Schizofrenia

Zaburzenia odżywiania:

• bulimia
• anoreksja

Depresja u dzieci i młodzieży jako jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych

W ciągu ostatnich lat można zaobserwować wyraźny wzrost zachorowania dzieci i młodzieży na zaburzenia depresyjne. Depresja młodzieńcza charakteryzuje się zakłóceniami w obszarze emocji, nastroju i zachowań, a także zaburzeniami w sferze poznawczej. Już podczas wczesnych badań dotyczących depresji u dzieci i młodzieży zauważono, że charakterystyczną cechą tego rodzaju zaburzeń, jest nasilona skłonność do kierowania agresji wobec samego siebie. Objawy depresji u dzieci i młodzieży mogą mieć różne nasilenie oraz występować w różnych kombinacjach. Zaburzenia emocjonalne często manifestują się jako nasilony lęk przed przyszłością oraz agresja, natomiast zaburzenia zachowania objawiają się w postaci obniżonego nastroju o różnym stopniu intensywności i różnych odcieniach emocjonalnych. Zaburzenia w sferze poznawczej z kolei najczęściej odzwierciedlają się w trudnościach szkolnych. Dziecko może mieć problemy z koncentracją, zaczyna doświadczać coraz więcej niepowodzeń, co prowadzi do zmniejszenia poczucia własnej wartości i przekonania o swojej nieskuteczności.

Objawy depresji u dzieci i młodzieży mogą być maskowane przez różnorodne zaburzenia zachowania, począwszy od zaniedbywania obowiązków domowych i szkolnych, aż po podejmowanie ryzykownych zachowań, takich jak zażywanie narkotyków czy angażowanie się w przypadkowe relacje seksualne (w przypadku nastolatków). Wraz z tym dzieci i młodzież mogą wykazywać cechy izolacji społecznej, brak motywacji do działania oraz myśli i skłonności samobójcze. Niestety często zdarza się, że rodzice nie zauważają objawów depresji u swojego dziecka, a zmianę zachowania latorośli tłumaczą lenistwem, złym wpływem ze strony rówieśników lub nastoletnim buntem. Mając na uwadze alarmujące statystki dotyczące zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży, warto bacznie obserwować swoje dziecko i poszukać wsparcia specjalisty w przypadku wystąpienia niepokojących symptomów.

Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży wywołane traumą

Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży wywołane traumą, w tym Zespół Stresu Pourazowego (PTSD), stanowią poważne i powszechne zagadnienie w dziedzinie psychiatrii dziecięcej. Traumę u dzieci może spowodować wiele różnych wydarzeń, takich jak np.:

• przemoc fizyczna, 
•  przemoc emocjonalna, 
• przemoc seksualna, 
• śmierć bliskiej osoby,
• wypadki, 
• wojna,
• katastrofy naturalne.
   

PTSD jest rodzajem zaburzenia lękowego, które może wystąpić po przeżyciu traumatycznego wydarzenia lub serii zdarzeń. Dzieci z PTSD mogą przeżywać powtarzające się, nasilone myśli lub wspomnienia traumatycznego doświadczenia (objawy reaktywne), które powodują duży lęk i stres. Mogą również doświadczać silnych reakcji na bodźce związane z traumatycznym wydarzeniem, takich jak koszmary senne powiązane z traumą, unikanie sytuacji z nią związanych oraz nadmierne napięcie. Te objawy często utrzymują się przez dłuższy czas i przeszkadzając w normalnym funkcjonowaniu dziecka w różnych obszarach życia, w tym w szkole, w relacjach społecznych i codziennych aktywnościach. Należy pamiętać, że diagnoza i leczenie PTSD u dzieci powinny być prowadzone przez wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie psychiatrii i/lub psychologii dziecięcej. Dostęp do odpowiedniego wsparcia i terapii jest kluczowy dla poprawy jakości życia dzieci cierpiących z powodu zaburzeń psychicznych związanych z traumą.

Umów e-wizytę

Choroby psychiczne u dzieci i młodzieży a systemowa pomoc psychiatryczna

Zaburzenia i choroby psychiczne u dzieci i młodzieży wymagają specjalistycznego i nierzadko długotrwałego, leczenia. W Polsce istnieje państwowy system opieki psychiatrycznej dla dzieci, który obejmuje różne rodzaje placówek, takie jak poradnie psychiatryczne, oddziały psychiatryczne dla dzieci i młodzieży w szpitalach oraz specjalistyczne ośrodki terapeutyczne, jednak jest on mocno niedofinansowany. Cierpiący z powodu zaburzeń psychicznych pacjenci zmuszeni są do długiego oczekiwania na wizytę do specjalisty, a ograniczona liczba miejsc w państwowych placówkach medycznych, nie gwarantuje równego dostępu do świadczeń. W ostatnich latach Polska wprowadziła zmiany mające na celu poprawę opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży, ale nadal istnieje potrzeba ciągłego inwestowania w ten obszar. Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie zdawali sobie sprawę z dostępnych opcji, w tym z możliwości skorzystania z prywatnej pomocy psychiatrycznej, psychologicznej i terapeutycznej w razie potrzeby.

Do największych zalet takiego rozwiązania można zaliczyć:

• szybki dostęp do profesjonalnej opieki,
• możliwość kontynuacji leczenie psychiatrycznego bez długich przerw,
• dłuższy czas konsultacji,
• dostęp do nowoczesnych metod leczenia i sprawdzonych terapii,
• większy wybór wykwalifikowanych specjalistów,
• indywidualne podejście do pacjenta,
• wysoką jakość świadczonych usług.  
   

Warto zaznaczyć, że konsultacja psychiatryczna lub psychologiczna online jest tak samo pomocna jak stacjonarna wizyta w wybranej placówce ochrony zdrowia. Czasem nawet łatwiej jest nakłonić dziecko do takiej formy spotkania ze specjalistą. Konsultacja odbywa się w środowisku, w którym pacjent czuje się swobodnie, nie trzeba tracić czasu i pieniędzy na dojazd do gabinetu lekarskiego, a pomoc można uzyskać w każdej chwili i to bez względu na miejsce zamieszkania. Co ważne, przez Internet lekarz internista bądź inny specjalista jest w stanie zlecić niezbędne badania oraz wystawić skierowanie do innego specjalisty.

Jak rozpoznać zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży?

Zaburzenia psychiczne mogą występować już u bardzo małych dzieci, dlatego należy zwracać uwagę na wszelkie wady rozwojowe, zaburzenia mowy, trudności z opanowaniem prostych czynności, typowych dla wieku dziecka, czy braku chęci do kontaktów z najbliższymi.

U starszych dzieci i młodzieży, niepokojące objawy świadczące o mogących występować zaburzeniach psychicznych, to przede wszystkim nagłe zmiany w zachowaniu. Towarzyskie i otwarte dziecko nagle staje się wycofane i unika kontaktów. Nagłe opuszczenie się w nauce, problemy z koncentracją, czy zaburzenia snu - to symptomy mogące świadczyć o zaburzeniach psychicznych.

Objawem zaburzeń psychicznych mogą być również problemy z emocjami. Nagłe wybuchy złości, ataki płaczu, czy agresji.

Przyjmuje się, że zaburzenia psychiczne występują w czterech obszarach i są to:

• zmiany w zachowaniu
• opóźnienie w rozwoju
• zaburzenia emocjonalne
• problemy w kontaktach międzyludzkich

W zależności od wieku dziecka oraz rodzaju zaburzenia nasilenie w danym obszarze może być różne. Mogą też występować zaburzenia we wszystkich obszarach lub wybiórczo ale żadnych zaburzeń nie wolno lekceważyć.

Wszelkie wątpliwości, jakie budzi zachowanie dziecka, należy skonsultować z psychologiem, a jeżeli zajdzie taka potrzeba, również z lekarzem psychiatrą. Bardzo ważne jest, aby nie ignorować niepokojących objawów i w porę wdrożyć odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach wystarczająca będzie terapia psychologiczna. Jednak w przypadkach cięższych, może zajść potrzeba terapii farmakologicznej. 

Zarówno pomoc psychologiczną, jak i psychiatryczną można teraz otrzymać online.

Jeśli podejrzewasz u swojego dziecka zaburzenia psychiczne, umów konsultację dla rodzica u psychologa dziecięcego lub psychologa młodzieży. Rozmowa ze specjalistą pozwoli Ci dowiedzieć się jakie kroki powinieneś podjąć i czy zachowanie Twojego dziecka jest faktycznie powodem do niepokoju.

Umów e-wizytę

Bibliografia:

(Namysłowska,I.,Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce – stan rozwoju opieki psychiatrycznej i zadania na przyszłość. Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 1, 2013)

(Kolendo, N.,Wronka, H., Depresja wśród dzieci i młodzieży – przebieg, leczenie oraz wpływ na system rodzinny. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 2021)

(Sztobryn-Bochomulska, J., O potrzebie przygotowania nauczycieli do bycia z dziećmi i młodzieżą doświadczonymi kryzysem lub traumą, Horyzonty wychowania, 2023, Vol. 22, No. 62, 107-117)