Zapalenie gardła - jak je rozpoznać?

Większość pacjentów cierpi na wirusowe zapalenie gardła, ale możemy borykać się także z zapaleniem bakteryjnym. Choroba ta obejmuje błony śluzowe gardła, czasem także migdałki. W przypadku zapalenia bakteryjnego nie towarzyszą nam katar czy kaszel. Są to typowe objawy zapalenia gardła o wirusowym podłożu. Nieleczone zapalenie gardła może prowadzić do ostrych powikłań.

Umów e-wizytę

Spis treści:

1. Czym jest zapalenie gardła?
2. Jakie są przyczyny zapalenia gardła?
3. Jakie są rodzaje zapalenia gardła i czym się charakteryzują?
4. Jakie są objawy zapalenia gardła?
5. Wirusowe zapalenie gardła - ile trwa?
6. Zapalenie gardła - leczenie u dzieci i dorosłych
7. Jak poradzić sobie z objawami zapalenia gardła?
8. Czy antybiotyk jest zawsze konieczny przy zapaleniu gardła?
9. Podsumowanie

Czym jest zapalenie gardła?

Zapalenie gardła to stan zapalny obejmujący przeważnie tylko błony śluzowe gardła. W niektórych przypadkach może także zaatakować migdałki. Najczęstszym objawem jest silne zaczerwienienie gardła i silny ból, który powoduje trudności z przełykaniem. Najwięcej pacjentów borykających się z tą chorobą to dzieci w wieku 4-7 lat. Powodem jest niedojrzały układ immunologiczny najmłodszych oraz różnice w budowie anatomicznej dróg oddechowych różnych osób.

Sam ból gardła może być traktowany jako przeziębienie, jednak zapalenie gardła jest chorobą, której przebieg może być dość ciężki w zależności od tego, czym zostało spowodowane oraz kondycji organizmu konkretnego pacjenta. Na tle innych chorób, zapalenie gardła wyróżnia się problemami z przełykaniem, wzmożonymi dolegliwościami związanymi z gardłem, np. pieczeniem, suchością czy chrypką. Podczas choroby może pojawić się gorączka, katar lub kaszel. Objawy zależą jednak od tego, co jest przyczyną zachorowania.

Jakie są przyczyny zapalenia gardła?

Najczęstsze przyczyny zapalenia gardła to czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr, szczególnie w połączeniu z deszczem i chłodem. Wystarczy, że nie dopasujemy ubrania do warunków panujących na zewnątrz i chorobę mamy zagwarantowaną. Dodatkowo złapaniu zapalenia gardła sprzyja także obniżona odporność. Jeśli nasza dieta jest uboga w wartości odżywcze, takie jak witaminy, mikro- i makroelementy czy białko, organizm nie ma sił na walkę z chorobą, przez co o wiele łatwiej nam zachorować. Im słabsza odporność, tym cięższy może być przebieg samej choroby. 

By uchronić się przed chorobą, warto zadbać o swoją odporność. Jak to zrobić? Należy:

• spać co najmniej 8 godzin na dobę,
• jeść zdrowo i różnorodnie (pamiętaj o dużej ilości warzyw i owoców),
• ubierać się adekwatnie do pogody (nie przegrzewaj się),
• prowadzić aktywny styl życia.

W sezonie jesienno-zimowym uchronienie się przez zarażeniem jest szczególnie trudne. Warto wtedy nie odwiedzać chorych osób, izolować się od bliskich, którzy mają objawy przeziębienia lub konkretnej choroby, a także unikać dużych skupisk ludzkich. Po powrocie do domu należy dokładnie myć ręce, a w pracy czy szkole - robić to jak najczęściej. Gdy musimy odwiedzić przychodnię lub szpital, np. z chorym dzieckiem, pamiętajmy o zakładaniu maseczki ochronnej i niedotykaniu klamek czy przycisków w windzie.

Jakie są rodzaje zapalenia gardła i czym się charakteryzują?

Wyróżniamy dwa główne rodzaje zapalenia gardła: wirusowe i bakteryjne. Występuje także grzybicze zapalenie gardła, ale jest one dość rzadką dolegliwością. Dwa najczęściej występujące rodzaje choroby różnią się nie tylko przyczyną zachorowania, ale także objawami oraz sposobem leczenia.

Zapalenie wirusowe powstaje na skutek różnego rodzaju wirusów, np. wirusa grypy, paragrypy, koronawirusa, enterowirusa, adenowirusa czy rynowirusa. Może być ono spowodowane także wirusem opryszczki, przez co towarzyszy nam opryszczkowe zapalenie gardła. Badacze szacują, że zapalenie gardła może powodować nawet 200 rodzajów wirusów. Aż 70% zachorowań na zapalenie gardła w przypadku dzieci oraz nawet 90% w przypadku dorosłych ma podłoże wirusowe. Infekcje wirusowe rozwijają się stosunkowo szybko, najczęściej po 1 do 6 dni od zakażenia. 

Jedną z form wirusowego zapalenia gardła jest mononukleoza zakaźna. Charakteryzuje się ostrym przebiegiem choroby. Wywołuje ją wirus Epsteina-Barr, który przenosi się drogą kropelkową, najczęściej przez ślinę. Choć jednym z objawów jest zapalenie gardła, pacjent boryka się też z powiększeniem węzłów chłonnych, śledziony oraz wątroby.

Bakteryjne zapalenie gardła powodują w większości przypadków paciorkowce beta-hemolizujące A (czyli Streptococcus pyogenes). Ten rodzaj choroby to paciorkowcowe zapalenie gardła. Swoim zasięgiem bakterie obejmują także migdałki, przez co mamy do czynienia z anginą ropną (inaczej ropne zapalenie gardła). Objawy bakteryjnego zapalenia są bardzo nasilone i miejscowe (dotyczą tylko gardła). 

Wirusowe zapalenie gardła ma przeważnie lżejszy przebieg niż bakteryjne. Jak jeszcze można rozpoznać rodzaj zapalenia gardła? W przypadku zapalenia wirusowego możemy zaobserwować zaczerwienienie gardła oraz rozpulchnienie i zaczerwienienie migdałków. Charakterystycznym objawem dla tego typu infekcji są także pęcherzyki z płynem (wysięk surowiczy). Bakteryjne zapalenie objawia się ciemnoczerwonym zabarwieniem błony śluzowej gardła, a także zaczerwienieniem migdałków. Towarzyszy temu biały nalot, a języczek (to wiszący na końcu podniebienia miękki fragment tkanki) jest obrzęknięty. Na języku możemy zobaczyć także szary nalot. Dodatkowo objawom towarzyszy gorączka powyżej 38°C. Jeśli nie mamy pewności, możemy sprawdzić także przykładowe zdjęcia gardła w wyszukiwarce, wpisując np. "zapalenie tylnej ściany gardła - zdjęcia" i porównać ze stanem własnych błon śluzowych.

Dokładne określenie rodzaju choroby jest bardzo ważne, ponieważ na tej podstawie dobierane jest leczenie. W przypadku infekcji wirusowej stosowane jest leczenie objawowe. Na zapalenie bakteryjne lekarz może przepisać antybiotyk.

Jakie są objawy zapalenia gardła?

Objawy zapalenia gardła są różne w zależności od tego, jaka jest przyczyna zachorowania. 

Wirusowe zapalenie gardła - objawy:

• ból gardła o różnym nasileniu,
• pieczenie i/lub drapanie gardła,
• katar o różnym stopniu nasilenia,
• suchy kaszel,
• podwyższona temperatura ciała (najczęściej nie przekracza 37,5°C).

Jeśli cierpimy na ostre zapalenie gardła, może pojawić się wysoka gorączka, nawet do 39°C. Może pojawić się także ból ucha lub głowy.

Wirusowe zapalenie gardła - ile trwa?

Objawy zapalenia wirusowego są uporczywe. Dlatego też, mimo że przeważnie ustępują samoistnie po ok. tygodniu, warto zastosować środki, które je złagodzą. Możemy sięgnąć po preparaty medyczne na ból gardła (np. spray, tabletki, płyn do płukania) oraz nieżyt nosa. W przypadku pojawienia się gorączki, możemy ją zbijać np. paracetamolem lub ibuprofenem. Oprócz leków warto pamiętać o piciu ciepłych, ale nie gorących napojów oraz nawilżaniu powietrza, dzięki czemu złagodzimy kaszel. 

A jakie są objawy bakteryjnego zapalenia gardła?

• uporczywy ból gardła,
• problemy z przełykaniem,
• gorączka przekraczająca 38°C,
• dreszcze, 
• mocne zaczerwienienie gardła, 
• nacieki ropne na migdałkach,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• nudności i/lub wymioty,
• ból brzucha.

Objawy infekcji bakteryjnej najczęściej trwają do 10 dni, ale w tym przypadku konieczne jest zastosowanie odpowiedniego leczenia. Gdy lekarz przepisze nam antybiotyk, powinniśmy brać go zgodnie z zaleceniami. To, że czujemy się lepiej, nie oznacza, że możemy przerwać leczenie. Oprócz stosowania leków i zbijania temperatury, warto dużo odpoczywać, by organizm mógł się zregenerować.

Zapalenie gardła - leczenie u dzieci i dorosłych

Forma leczenia zapalenia gardła różni się w przypadku dzieci i dorosłych. Jeśli podejrzewamy chorobę u dziecka, w pierwszej kolejności udajmy się do lekarza. To szczególnie ważne, gdy jednym z objawów jest gorączka. Lekarz stwierdzi, z jakim rodzajem zapalenia gardła boryka się dziecko i dopasuje do niego odpowiednie leczenie. W przypadku wirusowego zapalenia gardła będą to leki, które złagodzą dolegliwości takie jak ból gardła, katar czy kaszel oraz gorączkę. Dziecko dostanie także zalecenie, by pić dużo wody oraz odpoczywać. W przypadku zakażenia bakteryjnego niezbędne będzie wykupienie antybiotyku. To ważne, by podawać go dziecku zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ tylko poprawne stosowanie antybiotyku wyleczy infekcję bakteryjną. Niedoleczenie bakteryjnego zapalenia gardła może spowodować różne powikłania, np. zapalenie zatok, ucha środkowego czy nawet gorączkę reumatyczną. 

Zalecenia stosowane dla dzieci są także wydawane dorosłym. To ważne, by podczas choroby dużo odpoczywać, leżeć w łóżku, wietrzyć mieszkanie, pić dużo płynów (najlepiej wody). Tak naprawdę główne różnice w leczeniu dotyczą formy leków. W przypadku najmłodszych dzieci najczęściej stosuje się inhalacje, spraye do psikania gardła, a także syropy na kaszel i gorączkę. Starsze dzieci, które potrafią już ssać tabletki bez ich połykania oraz dorośli mogą otrzymać tabletki do ssania. Gardło można także płukać, co zalecane jest raczej nastolatkom i dorosłym. Oczywiście inhalacje, czy syropy na kaszel mogą być przepisane także dorosłym. W przypadku antybiotyku, młodsze dzieci otrzymają zawiesinę, a dorośli - tabletki do połykania.

Jak poradzić sobie z objawami zapalenia gardła?

Ból gardła może nam towarzyszyć z różnych powodów. Nie zawsze jest to zapalenie. Sam ból może być spowodowany także suchym powietrzem, krzyczeniem przez długi czas (np. podczas koncertu) czy alergią. Jak więc rozpoznać, że mamy do czynienia z zapaleniem gardła? W przypadku niepokojących objawów, warto udać się do lekarza. Kiedy to zrobić? Gdy zaobserwujemy np.:

• zaczerwienienie gardła (czasem także migdałków),
• podwyższoną temperaturę,
• dreszcze,
• problemy z przełykaniem,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• kaszel,
• katar. 

Im szybciej udamy się do lekarza, tym łatwiej będzie wyleczyć zapalenie gardła. Nie możemy go bagatelizować, ponieważ nieleczona choroba może powodować groźne powikłania. 

Podczas dochodzenia do zdrowia, warto zastosować różne sposoby na złagodzenie bólu gardła:

• leki zalecone przez specjalistę,
• picie dużej ilości płynów,
• płukanie gardła naparem z rumianku lub szałwii,
• nawilżanie powietrza w domu,
• wietrzenie mieszkania,
• dopasowanie sposobu odżywiania do własnych możliwości przełykania (np. jedzenie zup typu krem),
• unikanie alkoholu,
• unikanie palenia papierosów,
• unikanie ostrych przypraw.

Czy antybiotyk jest zawsze konieczny przy zapaleniu gardła?

To, czy leczenie zapalenia gardła będzie opierać się na antybiotyku, zależy od rodzaju zapalenia oraz przypadku konkretnego pacjenta. Jeśli mamy do czynienia z zapaleniem wirusowym, antybiotyk nie będzie skuteczny. Antybiotyk na zapalenie gardła stosuje się jedynie w przypadku zakażeń bakteryjnych, by skrócić czas trwania choroby oraz złagodzić objawy. Stosowanie antybiotyku zapobiega także groźnym powikłaniom, takim jak np. gorączka reumatyczna. 

Rodzaj antybiotyku, jaki zostanie przepisany, zależy od pacjenta. Jeśli nie ma on uczulenia na penicylinę, przeważnie to właśnie będzie pierwszy wybór lekarza. Może on zalecić także antybiotyk z grupy cefalosporyn lub antybiotyk makrolidowy. Podczas leczenia pacjent musi ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. Nie można stosować ani mniejszych, ani większych dawek antybiotyków. Odstępy pomiędzy kolejnymi dawkami powinny być zgodne z zaleceniami. Przerwanie leczenia spowoduje nawrót choroby. Niedoleczona choroba może spowodować także przewlekłe zapalenie gardła.

Jeśli mamy wątpliwości, czy powinniśmy brać antybiotyk, możemy skonsultować się szybko z lekarzem online. Pacjent może zrobić sobie zdjęcie gardła telefonem i przesłać je lekarzowi, który podczas wizyty będzie mógł przyjrzeć się infekcji. Dodatkowo, przeprowadzi wywiad i postawi diagnozę. Może on także przepisać nam receptę. Jeśli mamy utrudniony dostęp do przychodni i nie ma szybkich terminów wizyt, warto skorzystać z porady online. 

Podsumowanie

Zapalenie gardła daje uporczywe objawy, dlatego warto podjąć leczenie jak najszybciej. By to zrobić musimy najpierw określić, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia. Głównym wyznacznikiem są objawy. W przypadku infekcji wirusowej bólowi gardła towarzyszy katar oraz suchy kaszel. Gdy mamy do czynienia z bakteryjnym zapaleniem gardła, objawy będą skupiać się wyłącznie na gardle. Może pojawić się także wysoka gorączka. To, jakie leczenie zostanie zastosowane, zależy zarówno od rodzaju zapalenia, jak i indywidualnego przypadku pacjenta. Nie zawsze jest konieczny antybiotyk, ale gdy już zostanie zalecony, należy przyjmować go dokładnie tak, jak zalecił lekarz. Niedoleczone lub w ogóle nieleczone zapalenie gardła może spowodować ciężkie powikłania.