Zapalenie zatok – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie zatok to nie tylko katar, który przeminie po kilku dniach. Warto wiedzieć, że nieleczone zapalenie zatok może przyczynić się nawet do bolesności uciskowej policzków, bólu górnej szczęki, bólu zębów. Niestety nie są to jedyne problemy, których możemy doświadczyć. Nieleczone, ostre i przewlekłe zapalenie zatok może nawet wymagać ingerencji chirurgicznej.

Umów e-wizytę

Spis treści:

1. Czym jest zapalenie zatok
2. Przyczyny zapalenia zatok
3. Objawy zapalenia zatok
4. Jak leczyć zapalenie zatok

Czym jest zapalenie zatok

Zapalenie zatok jest stanem zapalnym zatok przynosowych, wywołanym zazwyczaj przez infekcję wirusową, która odchodzi po 2-3 tygodniach, jednak nieleczona powraca. Może być ostre lub przewlekłe. Zazwyczaj sprawia duży dyskomfort i ból, lecz często przemija bez medycznej interwencji. Jest często mylone z katarem, który przemija znacznie szybciej, nie powoduje ostrego bólu głowy czy bolącego ucisku w twarzy, który nasila się podczas schylania.

Przyczyny zapalenia zatok

Zapalenie zatok przynosowych zazwyczaj pojawia się po przeziębieniu lub grypie, podczas których czynniki chorobotwórcze (wirusy, bakterie) dostają się do zatok. Kolejną przyczyną tego schorzenia mogą być -zakażony ząb (próchnica) lub infekcja grzybicza. Dosyć często zapalenie zatok przynosowych pojawia się u alergików, astmatyków i osób ze skrzywioną przegrodą nosową. Na częste zapalenie zatok przynosowych narażeni są również pacjenci chorzy na mukowiscydozę, Zespół Kartagenera oraz Younga. Wszystkie wymienione wyżej jednostki chorobowe mają związek z upośledzoną wentylacją zatok przynosowych, co sprzyja rozwojowi infekcji.

Czynniki mające wpływ na ryzyko powstania zapalenia zatok:

• przebycie zakażenia dróg oddechowych
• polipy nos
• wysoka wrażliwość na kurz, pyłki i sierść zwierząt
• osłabiony system immunologiczny
• alergie sezonowe
• palenie papierosów
• ekspozycja na czynniki toksyczne lub drażniące

Warto zauważyć, że prawidłowo leczone alergie oraz astma  poprawiają stan zdrowia osoby z zapaleniem zatok oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby u osób, które jeszcze nie mają tego schorzenia.

Umów e-wizytę

Objawy zapalenia zatok

Choroba ta zazwyczaj następuje po infekcji dróg oddechowych. Jeżeli często chorujesz i odczuwasz objawy opisane poniżej, prawdopodobnie masz zapalenie zatok.

Do najczęstszych objawów zapalenia zatok należą:

• uczucie zatkanego nosa
• żółta lub zielona wydzielina z nosa
• obrzęki pod oczami, ból policzków, nosa lub czoła
• osłabiony smak i węch
• ból uszu
• ból głowy
• ból górnej szczęki lub zębów
• nieświeży oddech
• ból gardła

Zarówno ostre jak i przewlekłe zapalenie zatok mają podobne oznaki i objawy, z tą różnicą, że ostre zapalenie jest czasową infekcją często związaną z przeziębieniem. Objawy przewlekłego zapalenia zatok trwają przynajmniej 12 tygodni.

Zarówno ostre jak i przewlekłe zapalenie zatok mają podobne oznaki i objawy, z tą różnicą, że ostre zapalenie jest czasową infekcją często związaną z przeziębieniem. Objawy przewlekłego zapalenia zatok trwają przynajmniej 12 tygodni. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych może współistnieć z alergiami górnych dróg oddechowych, dlatego tak ważna jest szczegółowa diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii skojarzonej.

Ostre zapalenie zatok przynosowych

Ostre zapalenie zatok przynosowych to nagłe, krótkotrwałe zapalenie błony śluzowej wyścielającej zatoki przynosowe, które może być spowodowane przez infekcje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Typowe objawy tego schorzenia to:

• obfity katar,
• uczucie zapchanego nosa,
• wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła,
• ból głowy,
• osłabienie,
• nieprzyjemny ucisk w okolicy skroni i czoła, który nasila się przy pochylaniu,
• konieczność oddychania przez usta,
• gorączka.
   

Leczenie zapalenia zatok o ostrym przebiegu zależy od przyczyny i nasilenia objawów. W przypadku infekcji wirusowych zaleca się głównie leczenie objawowe, podczas gdy w przypadku zakażenia bakteryjnego mogą być stosowane antybiotyki. Wskazane jest również doraźne stosowanie środków przeciwbólowych i leków przeciwzapalnych.

Zapalenie zatok szczękowych

Zapalenie zatok szczękowych, znane również jako zapalenie zatok jarzmowych lub zapalenie zatok maxillaris, to stan zapalny błony śluzowej wyścielającej zatoki szczękowe. Są to przestrzenie w kościach twarzoczaszki, znajdujące się po obu stronach nosa, w okolicy policzków. Zapalenie zatok szczękowych może być wynikiem zakażenia wirusowego, bakteryjnego lub grzybiczego. Najczęstszą przyczyną jest infekcja bakteryjna, zwłaszcza przez patogeny z gatunku Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Objawy zapalenia zatok szczękowych to:

• ból i ucisk w okolicy policzków,
• zatkanie nosa,
• obfity katar,
• ból głowy,
• ból zębów,
• osłabienie i apatia,
• pogorszenie węchu.

Powyższe symptomy nasilają się w nocy. W diagnostyce zapalenia zatok szczękowych najbardziej efektywną metodą jest tomografia komputerowa, jednak lekarz może również wykonać zdjęcia rentgenowskie. W niektórych przypadkach zalecana jest endoskopia nosa i zatok. Leczenie zapalenia zatok szczękowych zależy od przyczyny. W przypadku stanów zapalnych spowodowanych przez bakterie wskazane jest stosowanie antybiotyków. Przy infekcjach wirusowych stosuje się leczenie objawowe.

Umów e-wizytę

Płukanie zatok przynosowych

Płukanie zatok przynosowych jest procedurą medyczną, która polega na przemywaniu jam nosowych i zatok specjalnym roztworem soli fizjologicznej. Procedura ta ma na celu oczyszczenie i udrożnienie zatok, a także zmniejszenie stanu zapalnego i ilości zalegającej wydzieliny. Zabieg może być przeprowadzony w gabinecie lekarskim lub samodzielnie przez pacjenta, przy użyciu poręcznego irygatora i płynu do płukania zatok z apteki. Wskazaniami do płukania zatok przynosowych są:

• ostre lub przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
• nieżyt nosa w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych lub alergii,
• stan po zabiegu chirurgicznym zatok lub nosa,
• kontakt z wysokim stężeniem pyłków lub kurzu w powietrzu.
   

Płukanie zatok najlepiej przeprowadzić w porozumieniu ze specjalistą, który określi potrzebną liczbę zabiegów oraz ich częstotliwość w ciągu dnia.

Jak leczyć zapalenie zatok

Jeśli objawy zapalenia zatok są delikatne i szybko przechodzą, to zazwyczaj nie ma potrzeby wizyty lekarskiej.

Wizyta lekarska/ porada lekarska u laryngologa jest niezbędna, gdy:

• objawy utrzymują się powyżej 10 dni
• przechodzimy zapalenie zatok kolejny raz z rzędu
• objawy nie przechodzą od czasu ostatniej wizyty lekarskiej

Koniecznie należy umówić się na wizytę lekarską e-wizyta, gdy zaobserwujemy niżej wymienione oznaki i objawy, ponieważ wskazują one na poważną infekcję:

• ostry ból głowy
• opuchnięte oczy lub czoło
• gorączka trwająca 3-4 dni (powyżej 38.6 stopni C)
• podwójne widzenie

Lekarz stawia diagnozę na podstawie objawów, dlatego też można wizytę lekarską odbyć online. Może również wystawić e-receptę. Może także skierować na badanie nosa.

Jeżeli odczuwamy ostre i powtarzające się dolegliwości uszu, nosa lub gardła, to wymagają one konsultacji lekarskiej u specjalisty w danej dziedzinie. Może się też wydarzyć, że jedynym wyjściem będzie przeprowadzenie operacji chirurgicznej. Taką decyzję podejmuje lekarz laryngolog po wcześniejszym przeprowadzeniu badań.

Leczenie chirurgiczne zatok przynosowych

W przypadku, gdy leczenie farmakologiczne zapalenia zatok przynosowych nie przynosi oczekiwanych efektów, konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne. Przebiega ono pod nadzorem otolaryngologa, w warunkach szpitalnych. Współcześnie najchętniej wykorzystuje się leczenie endoskopowe, które polega na wprowadzeniu do jamy nosa cienkiego endoskopu z kamerą. W trakcie zabiegu lekarz usuwa zmienioną chorobowo tkankę przy pomocy mikronarzędzi. Innym rozwiązaniem, mającym na celu poprawę drenażu zatok, jest rozszerzanie zatok balonikiem.

Balonikowanie zatok jest mało inwazyjne i bardzo skuteczne. Podczas zabiegu balonoplastyki do ujścia zatok wprowadza się przez nos specjalny cewnik z wytrzymałym balonikiem. Lekarz kontroluje precyzyjne położenie balonika przy użyciu endoskopu. Następnie balonik jest delikatnie napełniany płynem pod kontrolowanym ciśnieniem, zwykle w zakresie od kilku do kilkunastu atmosfer. Taka procedura umożliwia trwałe udrożnienie zatok. Po zakończeniu zabiegu cewnik z balonikiem jest usuwany, a ujścia zatok pozostają otwarte.

Balonikowanie zatok wykonuje się u pacjentów, którzy borykają się z przewlekłym lub ostrym zapaleniem zatok i którzy nie reagują na leczenie zachowawcze. Co ważne, zabieg można bez przeszkód wykonać nie tylko u dorosłych, ale i u dzieci. W przypadkach, gdy przyczyną problemów z zatokami są wady anatomiczne, takie jak np. skrzywienie przegrody nosowej, chirurg może wykonać zabieg rekonstrukcji, który przywrócić prawidłowy kształt i funkcję zatok.

Umów e-wizytę

Bibliografia:

Woś, J., Remjasz, A., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 8(1), 16-26. 2019