Wszystko co musisz wiedzieć o chorobach przewlekłych

Choroby przewlekłe, inaczej nazywane również schorzeniami chronicznymi, dotyczą aktualnie znacznej części społeczeństwa. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), z tego właśnie powodu rocznie aż ponad 30 milionów ludzi na całym globie traci życie. Czym właściwie są choroby przewlekłe i jakie są ich rodzaje?

Spis treści:

1. Co to są choroby przewlekłe?
2. Jak leczy się choroby przewlekłe?
3. Choroby przewlekłe a profilaktyka zdrowotna - czy można ich uniknąć?

Co to są choroby przewlekłe?

Choroby przewlekłe to jednostki chorobowe, które charakteryzują się długotrwałym przebiegiem i wolnym postępem zmian chorobowych. Charakteryzuje je długotrwały przebieg, niejasna etiologia, przebieg oraz leczenie, niepełnosprawność lub konieczność podjęcia specjalistycznego postępowania rehabilitacyjnego, nadzoru, obserwacji lub opieki. Choroby przewlekłe są zazwyczaj nieuleczalne ze względu na nieodwracalne zmiany patologiczne, które wpływają na sprawność pacjenta. W przypadku większości tych schorzeń stosuje się jedynie leczenie objawowe i hamowanie ich postępu w celu poprawy jakości życia pacjenta. Częstość występowania chorób przewlekłych znacznie wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie u osób powyżej 50. roku życia. 

Umów e-wizytę

Czynniki przyczyniające się do rozwoju chorób przewlekłych to: 

• niezdrowa dieta bogata w tłuszcze i uboga w warzywa i owoce, 
• przewlekły stres, 
• czynniki genetyczne, 
• schorzenia psychiczne (które mogą być zarówno przyczyną, jak i skutkiem), 
• niski poziom aktywności fizycznej lub jej brak oraz nałogi (nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu). 

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, warto wyeliminować czynniki ryzyka, na które mamy wpływ. Choroby przewlekłe to schorzenia, które mają długotrwały charakter i powinny być leczone przede wszystkim w celu poprawy jakości życia pacjenta.

Które choroby przewlekłe zaliczają się do najpopularniejszych?

Współcześnie istnieje około 150 różnych chorób przewlekłych. To szeroka lista, która obejmuje różnorodne jednostki chorobowe. Do najbardziej powszechnych z nich należą: 

• choroby układu krążenia, takie jak miażdżyca i niewydolność serca, 
• choroby naczyń mózgowych, 
• przewlekłe choroby układu oddechowego, 
• choroby autoimmunologiczne, jak np. celiakia, toczeń rumieniowaty czy choroba Leśniowskiego-Crohna, 
• cukrzyca, 
• otyłość, 
• nowotwory, 
• padaczka,
• osteoporoza, 
• HIV/AIDS, 
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• stwardnienie rozsiane.

Jak leczy się choroby przewlekłe?

Choroby przewlekłe zwykle nie dają się całkowicie wyleczyć - można jednak złagodzić część objawów w sposób, który zmniejszy codzienne ryzyko ich nasilenia. W zależności od zaawansowania choroby konieczne są odpowiednie metody leczenia. Jeśli masz jedno z przewlekłych schorzeń, w zależności od rodzaju choroby należy skonsultować się ze specjalistami: dietetykiem, który doradzi w walce z otyłością, onkologiem, który pomoże osobom z nowotworem lub psychologiem, który udzieli porad dotyczących radzenia sobie ze stresem.

Umów e-wizytę

Jakie badania wykonać w kierunku chorób przewlekłych?

Profilaktyka chorób to bardzo ważna sprawa. Niestety, wielu pacjentów nadal nie przykłada odpowiedniej wagi do spraw zdrowotnych i nie dba o regularne badania. Czasem brakuje im odpowiedniej wiedzy, dlatego poniżej przedstawiamy badania, które mogą dostarczyć pomocnych informacji.

• Morfologia 

To badanie pozwala ocenić ogólny stan organizmu. Dzięki morfologii lekarz może ocenić czy organizm jest w stanie zapalnym, czy pacjent ma niedokrwistość, a także czy występują inne choroby lub czy są wskazania do dalszej diagnozy;

• Glukoza 

Jest to regularnie wykonywane badanie zwłaszcza u osób, u których ryzyko rozwoju cukrzycy jest szczególnie wysokie, a także u osób z nadwagą lub otyłych, osób, których krewni (rodzice i/lub rodzeństwo) mieli zdiagnozowaną cukrzycę, osób mało aktywnych lub nieaktywnych fizycznie, osób z nadciśnieniem tętniczym oraz osób z dyslipidemią i chorobą sercowo-naczyniową;

• Próby wątrobowe 

Próby wątrobowe również mają duże znaczenie diagnostyczne. Dzięki tym badaniom możliwa jest wczesna diagnoza chorób wątroby (ostrych i przewlekłych) oraz stanu uszkodzenia wątroby;

• Badanie TSH 

Równie ważne są badania tarczycy - w wielu przypadkach problemy zdrowotne kobiet mogą być spowodowane nieprawidłowo funkcjonującą tarczycą, która reguluje wiele procesów w organizmie, takich jak kontrola masy ciała. Badanie TSH polega na oznaczeniu stężenia hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową, który stymuluje produkcję innych ważnych hormonów tarczycy - trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Jest to bardzo czułe badanie, które pozwala wykryć problemy z tarczycą nawet wtedy, gdy nie ma jeszcze charakterystycznych objawów. Szczególnie istotne jest to, że choroby tarczycy często mogą przebiegać bezobjawowo;

• Badanie OB

OB, czyli odczyn Biernackiego, jest prostym podstawowym badaniem, które jest wykorzystywane do ustalenia obecności stanu zapalnego w organizmie oraz do monitorowania jego przebiegu. Podwyższone stężenie OB obserwuje się u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory, marskość wątroby, zespół nerczycowy lub mających niedokrwistość;

• Badanie kreatyniny 

Badanie to jest wykonywane w celu oceny pracy nerek. To badanie najczęściej wykonuje się u osób podejrzewanych o zaburzenia funkcji nerek, pacjentów z zdiagnozowanymi chorobami nerek w celu monitorowania ich przebiegu oraz u osób z zaburzeniami/chorobami, które mogą wpływać na funkcje nerek, np. cukrzycą;

• Lipidogram

Badanie poziomu lipidów wykonuje się u pacjentów z grupy ryzyka, u których istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń lipidowych i chorób sercowo-naczyniowych, takich jak osoby z podejrzeniem genetycznie uwarunkowanej podwyższonego stężenia cholesterolu (rodzinnej dyslipidemii), palacze, osoby z nadwagą lub otyłością, a także pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek.

Choroby przewlekłe a profilaktyka zdrowotna - czy można ich uniknąć?

Warto pamiętać, że profilaktyka chorób przewlekłych jest niezwykle ważna i może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Właściwa opieka nad sobą i podejmowanie odpowiednich działań mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju wielu przewlekłych chorób - należy jednak wziąć sobie do serca kilka kluczowych zasad, które z pewnością pozwolą dłużej cieszyć się dobrym samopoczuciem. Które z nich uznaje się za najważniejsze?

• Zdrowa dieta - regularne spożywanie zrównoważonych posiłków bogatych w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude mięso i ryby może dostarczyć organizmowi niezbędne składniki odżywcze oraz pomóc utrzymać prawidłową wagę ciała. Unikanie wysokoprzetworzonych produktów spożywczych, tłustych potraw i nadmiaru soli również może pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych;
• Regularna aktywność fizyczna - wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych, takich jak bieganie, pływanie czy joga, a nawet zwykłe spacery korzystnie wpływają na nasz stan zdrowia. Aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, reguluje poziom cukru we krwi, wzmacnia układ sercowo-naczyniowy oraz doskonale wpływa na psychiczne samopoczucie;
• Unikanie używek - palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu i innego rodzaju używki znacząco zwiększają ryzyko występowania wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby układu krążenia, nowotwory czy schorzenia wątroby. W celu profilaktyki chorób przewlekłych zdecydowanie warto ich unikać;
• Regularne badania - regularne wykonywanie badań lekarskich, takich jak m.in. badania krwi, kontrola ciśnienia tętniczego czy badania przesiewowe, mogą pomóc w szybszym wykryciu ewentualnych problemów zdrowotnych. Wczesne wykrycie wielu chorób przewlekłych dostarcza możliwość szybkiego rozpoczęcia leczenia, poprawiając tym samym szanse na powodzenie terapii;
• Zarządzanie stresem - długotrwały stres może wpływać negatywnie na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, zwiększając tym samym ryzyko występowania niektórych chorób przewlekłych, takich jak np. choroby serca czy depresja. Warto spróbować odnaleźć najlepsze dla siebie techniki radzenia sobie ze stresem, nie obawiając się w trudniejszych momentach korzystać z wsparcia specjalisty.

Podsumowując, dbanie o profilaktykę chorób przewlekłych jest kluczowe dla utrzymania dobrego stanu zdrowia. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, unikanie używek, regularne badania i zarządzanie stresem to podstawowe kroki, które każdy z nas może podjąć w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych. Nie zapominajmy, że nasze zdrowie to cenny skarb, dlatego warto o nie dbać każdego dnia.

Bibliografia: 

• Gębska-Kuczerowska, Anita. "1.5. CHOROBA PRZEWLEKŁA." Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2023.
• Danielewska, Alicja, Izabela Mołdoch-Mendoń, and Wydawnictwo Naukowe Tygiel, eds. Choroby XXI wieku: diagnostyka, prewencja i leczenie. Wydawnictwo Naukowe Tygiel sp. z oo, 2023.
• Kwaśniewska Magdalena, Pasternak-Mnich Kamila, "Wybrane aspekty diagnostyki, profilaktyki i leczenia chorób cywilizacyjnych część I.” Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź 2021.